Ondertussen weten we het allemaal wel: het gaat niet superlekker met onze planeet, en onze plasticproductie speelt daar een grote rol in. Zo produceren we nu bijvoorbeeld 20 keer zoveel plastic als in 1964, en zullen we in 2050 twee keer zoveel plastic per jaar maken dan nu. Voor de beeldvorming: dat is genoeg om de wereld 800 keer in te pakken met plastic.
Plastic kost gemiddeld zo’n 5 seconden om te maken, wordt vaak maar 5 minuten gebruikt en kost 500 jaar om af te breken. Omdat het biologisch zo moeilijk afbreekbaar is, hoopt het plasticafval zich op en komt het in de oceaan terecht. Wetenschappers schatten dat we jaarlijks ongeveer 8 miljard kilo de zee in kieperen, waardoor er nu ‘eilanden’ ter grootte van Spanje en Frankrijk samen in zee drijven. Als het zo doorgaat, zit er tegen 2050 meer plastic dan vis in de oceaan. Slik.
>> Deze supermarkten hebben plasticvrije shop-opties
Gezondheidsrisico’s
Niet bepaald een wereld waarin je je kinderen graag laat opgroeien, maar wist je dat de situatie van Moeder Aarde niet de enige is die onder vuur ligt? Daar kwam wetenschapper Anna Cummins van het American 5 Gyres Institute achter toen ze haar eigen bloed onderzocht. Daarin bleken namelijk giftige stoffen te zitten die zich hechten aan plastic. De Nederlandse kinderarts prof. Sauer deed in 2004 al onderzoek naar zes gevaarlijke, plastic-gerelateerde stoffen in bloedmonsters. In ieder monster vond hij meerdere gevaarlijke stoffen.
Maar wat betekent dit voor je gezondheid? Onderzoekers kunnen nog niet vaststellen hoe slecht deze stoffen precies zijn voor je lichaam, maar niemand zit natuurlijk te wachten op stoffen in z’n bloed die er niet thuishoren. In een rapport van o.a. de Plastic Soup Foundation staat bijvoorbeeld dat dit soort stoffen leverkanker bij vissen kunnen veroorzaken, en dat pasgeboren baby’s stoffen in hun longen hebben die de werking van hormonen kunnen bemoeilijken.
Handen uit de mouwen
Dat plastic een groot probleem is, zag surfster Julia van Rooij een paar jaar geleden al. Ze schrok van de rotzooi waar ze doorheen peddelde, en zag de gigantische bergen afval tijdens trainingstripjes in Indonesië. Je zou kunnen zeggen dat het bestrijden van de massaproductie zoiets is als dweilen met de kraan open, maar voor Julia was dit juist het startschot om de strijdbijl op te pakken. Naast haar social media te gebruiken om meer awareness te creëren over de plasticproblematiek, vond ze dat ze tijdens haar laatste surftrip in voorbereiding op de WK nóg wel een uitdaging op haar bord kon hebben. Hun plastic footprint zo klein mogelijk maken, werd de missie van de rondreis door Indonesië met haar vriendin Puck. Hoe hen dat afging? Je leest het hieronder in haar reisdagboek.
Reizen zonder plastic achter te laten
Nederland
‘De meeste mensen waarmee we ons idee bespreken, vinden het in principe een tof plan, maar zijn tegelijkertijd ook sceptisch. Wat vooral naar voren komt, is: ‘het is in Nederland al moeilijk, laat staan als je aan het reizen bent’. Maar daar ligt ook de uitdaging: om zo min mogelijk single-use producten te kopen. De surf community zag het als een onmogelijke opgave. ‘Hoe ga je je boards dan beschermen? Je kunt geen bubble wraps gebruiken’ werd terecht gevraagd. Je staat nog meer stil bij hoeveel plastic je gebruikt, maar uiteindelijk gaat het om hoeveel plastic wij achterlaten op reis. Plastic shampooflessen nemen we bijvoorbeeld weer mee terug naar huis. We hebben allebei eigen rietjes, bestek en drinkflessen om op reis te gebruiken. We wilden ook eten meenemen voor tijdens te vlucht, want vliegtuigmaaltijden zijn verpakt in plastic. Toen we bedachten dat de maaltijden alsnog worden weggegooid als je ze weigert, en dat je er eigenlijk al voor betaald hebt, hebben we ze toch aangenomen.’
Bali
‘Op Bali werd veel afval verbrand, omdat dit goedkoper en makkelijker is dan het te laten ophalen. Als alternatief voor wegwerp waterflessen hebben we een gallon van 19 liter gekocht: milieuvriendelijker en ook nog eens goedkoper. Het enige nadeel is dat je een week op dezelfde locatie moet blijven, omdat je 'm moeilijk mee kunt nemen . Via Instagram werd ik getipt om gesealde gallons te kopen, dan weet je zeker dat het water schoon is. Er zijn veel tentjes die rietjes gebruiken van papier, metaal of bamboe, dat is erg chill! Het is wel frustrerend om steeds plastic rietjes te weigeren terwijl je omringd bent met mensen die ze wel gebruiken. Waarom eigenlijk? Je weet niet waar de rietjes vandaan komen, dus het is niet per se hygiënischer. We hebben gewoon uit bekers en glazen gedronken, en zijn niet ziek geworden. Ook niet van het niet-gesealde water.’
Warung
‘We gebruiken een mandje en eigen bestek om van te eten. Later kwamen we erachter dat het papier in het mandje vermengd is met plastic, wat logisch is om doorlekken van bijvoorbeeld saus te voorkomen. Ook al probeer je dus nog zo hard om het te vermijden, plastic is bijna overal, ook als je het niet ziet. Dat viel ons ook al op bij de labels die ze om je koffer doen op het vliegveld. Je kunt ook bijna niet snoepen: zo goed als alle chocolade en lekkers zijn verpakt in plastic. Dat is soms wel moeilijk, maar van de andere kant is het makkelijker om het te laten liggen.’
Lombok
‘Nieuwe gallon gescoord! Deze was iets duurder, maar dat is omdat er een borg op zit. Zo word je wel gestimuleerd om hem terug te brengen. Helaas gebruikt iedereen hier wel plastic rietjes, dus we moeten extra goed opletten als we ergens drinken bestellen. In de supermarkt is ook werkelijk alles verpakt in plastic. Er zijn wel scheidingsbakken voor afval aanwezig, maar die worden niet echt gebruikt. Een toerist die verblijft aan een hostel aan het water vertelde ons dat ze een vrouw zag met een mand afval op haar hoofd, die ze zo de zee in kieperde. Best schrikken. We reizen door naar Kuta, een andere plek op Lombok. Omdat we hier maar drie dagen blijven, heeft het geen zin om een gallon te kopen. Daarom vullen we onze drinkflessen steeds bij restaurants, daar moeten we meestal wel een beetje voor betalen. Er was één mevrouw die geen geld wilde, maar vroeg of we voor haar konden bidden. Zo lief.’
Nusa Lembongan
‘Een pittige discussie met local toen we een gallon probeerden te regelen, maar volgens mij had hij zijn dag niet. Er hangen veel flyers over plasticafval om meer bewustwording te creëren. Een bekende activiteit op de Nusa-eilanden is bijvoorbeeld zwemmen met reuzenmanta’s, en sommige flyers laten zien dat reuzenmanta’s dood kunnen gaan als ze veel microplastics binnenkrijgen. Uiteindelijk waren er een paar gevallen waarin we een single-use plastic niet konden weigeren, zoals wc rollen die per stuk verpakt waren of een mondkapje voor op de motor. Verder hebben we alleen surfwax achtergelaten, plastic sealing van de gallons, en enkele verpakkingen van ijsjes of tampons. Als je die keren bij elkaar optelt, viel het eigenlijk best mee hoe moeilijk deze challenge was. Door de voorbereidingen was het prima te doen! Als iedereen kleine aanpassingen zou maken, kom je al een heel eind.’
>> Zo verminder je je plastic verbruik
Wat jij kunt doen
De meest effectieve manier om plasticafval tegen te gaan, is door ons gebruik ervan te verminderen. Zo’n 40 procent van het plastic dat terechtkomt in de oceanen, is single-use plastic: plastic materiaal dat maar één keer gebruikt is. De 3 meest gebruikte single-use producten zijn plastic tasjes, flesjes en rietjes. Niet echt dingen die moeilijk te vervangen zijn door een duurzamer alternatief, toch? En het is ook nog eens vriendelijker voor je portemonnee. De producten die je maar één keer gebruikt aanpakken, zet dus al redelijk wat zoden aan de dijk.
Als we net als Julia en Puck wat beter letten op onze plastic footprint, dan valt dat dweilen met de kraan open best nog mee. Eerder dit jaar krikte de Plastic Soup Foundation in samenwerking met Lush de awareness voor single-us plastics omhoog middels hun campagne ‘Refuse Single Use’. Ze gaven 6 concrete tips waarmee je makkelijk en snel je plasticverbruik omlaag kunt schroeven:
- Neem een (katoenen) draagtas mee als je boodschappen gaat doen.
- Zorg dat je zelf een flesje bij je hebt dat je kunt vullen met water.
- Drink koffie uit je eigen beker.
- Verpak je lunch in een vaker te gebruiken broodtrommel of bakje.
- Weiger plastic rietjes en weggooibestek en -bordjes.
- Koop geen groenten en fruit die onnodig zijn verpakt in plastic.
Beeld: Wouter Struyf.
