In tegenstelling tot wat velen denken, is claustrofobie niet per se een angst voor kleine ruimtes. Het is de angst om niet te kunnen ontsnappen uit die kleine ruimte die de stuipen op het lijf jaagt bij iemand met claustrofobie. De term is afkomstig van het latijnse ‘claudere’, wat sluiten betekent, en ‘fobos’, wat angst betekent. Het gaat dan ook niet alleen om hele kleine kamertjes. Ook een metrotunnel kan enorm griezelig zijn, net als een lift, of een bus die stilstaat in de file en waar je niet uit kunt voor de chauffeur de deuren opent.

Wat gebeurt er met iemand die claustrofobisch wordt?

Claustrofobie voelt als een nachtmerrie waar je niet wakker van kunt worden, maar dan in real life. Een paniekaanval maar dan wel met een heel precieze reden. Het kan zich uiten in hyperventilatie (waar je dus door het zuurstoftekort nog benauwder van wordt), zweten, rillen, willen flauwvallen, misselijk worden, huilen, hartkloppingen en een pure paniek reactie. Niet iets wat je iemand toewenst dus. Leven met claustrofobie is voor de een nog hinderlijker dan de ander.

Zelf ben ik (WH's Angela) enkele jaren terug voor het eerst naar een psycholoog gegaan omdat de claustrofobie zo belemmerend werd. Op mijn toenmalige baan waren er namelijk werkzaamheden aan de trap, waardoor iedereen een paar weken lang de lift moest nemen. Ik vroeg toen aan de receptioniste elke keer om de sleutel naar de nooduitgang, zodat ik daar met de trap naar boven kon. Ook vond ik citytrips naar Londen bijvoorbeeld een nachtmerrie, omdat ik dan noodgedwongen die hele drukke metro moest nemen – waar ik ooit zelfs in heb vastgezeten voor 20 minuten (die voelden als 2 uur).

Mijn psycholoog vertelde me dat hij zelfs een patient had die een hele mooie baan had aangeboden gekregen op de Zuidas in Amsterdam deze had geweigerd, omdat ze dan elke dag die lift in moest naar een extreem hoge etage. Goede workout, maar elke dag hijgend 20 etages op stiletto's op en af lopen zal vast geen duurzame oplossing zijn geweest.

Toen begon het tot mij door te dringen dat het echt iets waar ik aan moest gaan werken. Ik wilde namelijk dolgraag lange reizen maken in een vliegtuig, zonder nadenken de lift en trap kunnen nemen, of überhaupt niet in huilen uitbarsten als ik op restaurant een keer toevallig vast zit in een wc-hokje. Ik bundelde enkele tips van mijn psycholoog en uit eigen ervaring in dit artikel zodat jij er misschien ook baat bij hebt – of je nu zelf claustrofobie hebt of iemand kent die het heeft.

1. Schakel hulp in

Bespreek met je huisarts wat jij nodig hebt om ermee om te gaan. Een fijne optie is als een huisarts naast therapie, en zelfreflectie, wel voor een noodpil opteert. Deze kun je bijvoorbeeld in het begin op zak hebben als je naar een plek gaat met een lift. Zo weet je dat als er iets gebeurt, je altijd een reddingsmiddel hebt om je paniek mee te verhelpen. Maar dit is iets wat je enkel op doktersadvies zou moeten doen. Als je claustrofobie ernstig is, zou je dit bij je huisarts kunnen voorleggen – naast therapie en relaxatieoefeningen uiteraard.

2. Natuurlijke kalmeringsmiddelen

Hier kun je weinig tot niets verkeerd mee doen. Zo heb je valeriaankruid wat heel rustgevend werkt, maar ook bachbloesem. Het zijn homeopatische middeltjes, maar juist daarom niet schadelijk voor je gezondheid. En zelfs als je homeopathie kwakzalverij vindt. Een placebo effect is vaak al goed genoeg om iemand tot rust te brengen als die in een angstige situatie verkeert.

3. Focus op je ademhaling

Het merendeel van je paniek kun je zelf onder controle houden – hoe moeilijk dat ook voelt – door op je ademhaling te letten. Wij hebben alvast enkele ademhalingstechnieken voor je open een rijtje gezet. Door op je ademhaling te letten, stel je uit dat je in de paniekstand schiet en als bijgevolg bijvoorbeeld gaat hyperventileren.

4. Luister naar muziek of een podcast

Vooral wanneer er een situatie is waarbij je iets langer in een metro of lift moet wachten, kan het fijn zijn om naar iets te luisteren. Het leidt je af van je angst en de endorfines die vrijkomen bij het luisteren van je favoriete track (of juist rustgevende klassieke muziek!) zorgen voor een gevoel van rust. Mocht het toch wat langer duren dan je aankan – of je hebt geen wifi – ga dan de foto’s op je telefoon sorteren en verwijderen. Grote kans dat er meer dan honderd op je telefoon staan. Zo word je weer even herinnerd aan leuke momenten: een soort bezigheidstherapie waarbij je verwijdert wat je niet meer nodig hebt. Ideaal! Wedden dat de tijd zo voorbij vliegt?

5. Keep in mind dat je echt wel vrij komt

We leven in een wereld waar er talrijke opties zijn om mensen zo snel mogelijk te bevrijden. Tenzij je in een afgesloten kraakpand belandt waar geen kat komt: daar is de kans natuurlijk kleiner dat iemand snel ontdekt dat de lift niet werkt en stilstaat. Je hoeft ook niet zo snel bang te zijn voor zuurstoftekort, want er is echt voldoende lucht in de metro en de lift om het even vol te houden. Er kan dus letterlijk niets gebeuren. Behalve dat je honger (worst nightmare) krijgt of naar de wc moet. Maar ook dat kun je wel even volhouden.

6. Werk aan je stresslevel

Als je al met een gespannen gevoel een lift, tram of wc-hokje binnenstapt, dan is het risico natuurlijk groter dat je bij elk minuscuul detail paniek gaat krijgen. Denk aan een metro die net een minuutje langer stilstaat dan jij gewend bent, of een deurklink die net niet soepel genoeg opent. Probeer sowieso met een zen gevoel de ruimtes binnen te stappen waar je het normaal benauwd van krijgt. Hiervoor zou je dus sowieso al met een ietwat rustig gevoel door het leven moeten gaan. Je kan hier op verschillende manieren aan werken.

7. Flesje water op zak hebben

Als je een flesje water op zak hebt – wat sowieso altijd handig en gezond is – kun je een paar slokken nemen. Water heeft een verkoelend effect en kan ook rustgevend werkend. Probeer van de gelegenheid gebruik te maken om te rusten. Zie het als een verplicht momentje meditatie, mindfulness en rust van het universum. Klinkt heel zweverig allemaal, maar het is wel een goede manier om je geest tot rust te brengen.

8. Als je zelf geen claustrofobie hebt, maar je gezelschap wel

Als je met iemand in een ruimte bent die claustrofobisch is, en jij niet, probeer diegene het gevoel te geven dat hij of zij niet alleen is. Het lastigste aan een paniekaanval is namelijk dat de persoon in kwestie denkt dat hij of zij alleen in diens paniek bubbel verkeert. Door simpelweg tegen deze persoon te zeggen dat je er bent en dat je het begrijpt, en het helemaal niet erg is, kom je al heel ver. Rust, begrip en geen schaamte zijn eigenlijk de sleutelwoorden om iemand met een paniekaanval tot rust te brengen.

Volg je Women's Health al op Facebook en Instagram?