Menstruatie, we denken te weten wat het is, logisch denk je, want je hebt er vaak genoeg mee te maken. Elke maand zeg maar. Maar wat gebeurt er precies in dat lijf van je en is het nou echt zo nodig om elke maand dat ó zo niet feestelijke feest te vieren? Geneeskundestudenten Nina Brochmann en Ellen Stokken Dahl schreven het boek Het Wonder Daaronder over de wondere wereld van je vagina en alles wat daarbij hoort. Hierin geven ze onder andere aan dat zij hebben geleerd dat het niet per se nodig is om elke maand ongesteld te zijn.
Hoe werkt die menstruatie van je nou precíes?
'Gedurende een maand wordt er baarmoederweefsel opgebouwd in de baarmoeder', leggen de schrijfsters uit, 'Hier wordt een nestje gebouwd voor de komende foetus om in te kunnen groeien en voeding vandaan te kunnen halen. Wanneer het lichaam dat bevruchte eitje niet ontvangt, gaat het baarmoederslijmvlies dood en bloedt het uit je lichaam. Dat is de reden dat menstruatievloeistof zo slijmerig is. Want het is slijmvlies, de naam zegt het al: slijmerig vlies.'
Om visueel uit te kunnen leggen of je je menstruatie volgens hun theorie echt elke maand nodig hebt - noodzakelijk gezien - maken Nina en Ellen een vergelijking met het dierenrijk. 'Bij de vraag of je je bijvoorbeeld andere dieren kunt bedenken die menstrueren, zeggen mensen vaak: ‘honden menstrueren’. Maar dat doen ze niet. Honden bloeden juist wanneer ze vruchtbaar zijn. Wanneer ze hun eisprong hebben.'
In het ‘mensenrijk’ werkt dit net andersom: 'wanneer een vrouw menstrueel bloedt, heeft ze juist net haar kans verloren om zwanger te worden. Dus dat is absoluut niet hetzelfde. Er zijn maar weinig dieren die menstrueren en mensen zijn er daar toevallig een van. En vleermuizen,' voegen ze eraan toe. Daarmee willen ze aangeven dat de menstruatie an sich niet belangrijk is om kinderen te kunnen krijgen.
Waarom menstrueren we dan?
Dus dat menstrueren is niet van belang om kinderen te kunnen krijgen? Waarom menstrueren we dan? 'Natuurlijk is er een evolutionaire reden voor', verklaren de schrijfsters. 'Wij hebben de onderzoeken van een specifieke bioloog gebruikt. Zij schreef erover hoe vrouwen het laagje baarmoederslijmvlies elke maand aanmaken om zichzelf te kunnen beschermen tegen de foetus. Want eigenlijk is zo'n foetus super agressief.' De foetus vecht om alle voedingsstoffen van de vrouw af te pakken. Het baarmoederslijmvlies dient als beschermend schild. Andere 'dieren' zouden die laag pas opbouwen als reactie op de zwangerschap, pas als ze al zwanger zijn.
'Het bloeden heb je niet nodig, maar dat is een resultaat wanneer je het schild niet nodig blijkt te hebben.' Dat schild zelf heb je wel nodig om zwanger te worden, geven ze aan. 'Dus als je niet zwanger wilt worden, neem dan je anticonceptie en skip je menstruatie.'
Wait, what? Je menstruatie ‘gewoon’ skippen?
Bouw je niet een hele berg aan extra baarmoederslijmvlies op als je je ongesteldheid zomaar skipt? 'Als je hormonale anticonceptie gebruikt, dan bouw je dat zogenoemde ‘schild’ niet op. Er is dan niks om eruit te bloeden.'
Als je de anticonceptiepil slikt heb je een stopweek van zeven dagen waarin je de pil niet hoeft te slikken, leggen Nina Brochmann en Ellen Stokken Dahl uit. In die periode menstrueer je. Mensen denken dat daar een belangrijke reden voor is, omdat de stopweek überhaupt bestaat. 'Maar eigenlijk zit het zo: toen de pil werd gemaakt in de jaren ‘50 en ‘60 hebben de makers de stopweek in het leven geroepen, omdat ze dachten dat vrouwen een hele emotionele relatie zouden hebben met hun menstruatie. Daarbij waren ze bang dat vrouwen het onnatuurlijk zouden vinden om niet één keer per maand te bloeden. Ze hebben die menstruatieperiode dus toegevoegd in de pil-cyclus.'
Een emotionele wat?
Een emotionele waarde hechten aan het vervelendste moment van de maand? Veel vrouwen kan die hele menstruatie gestolen worden… toch? Die ingewikkelde rompslomp met tampons en maandverband, krampen, cravings… ‘die sla je liever over’, zou je denken. 'Eigenlijk is die periode nog steeds heel belangrijk voor veel vrouwen. We hebben met veel vrouwen gepraat die bang werden als ze niet als normaal zouden bloeden wanneer ze aan de pil waren. Daarbij houden veel mensen niet eens van het gebruik van de pil, omdat je menstruatie daardoor lichter kan worden, verklaren Brochmann en Stokken Dahl.'
Voor sommigen klinkt het misschien geweldig dat minder bloeden en minder pijn. 'Maar', stellen de schrijvers daar tegenover, 'sommige mensen prefereren het om bloed te verliezen en veel pijn te hebben, omdat ze geloven dat het belangrijk is. Maar dat is eigenlijk niet zo. Vrouwen zijn eigenlijk onderworpen aan deze ‘maandelijkse handicap’. Zonder reden. Als je zwanger wilt worden, ja, dan heb je je ongesteldheid nodig, maar als je daar geen voorkeur aan geeft, dan is er geen reden om ongesteld te worden. Als meer mensen dit zouden weten zou het een kracht voor vrouwen kunnen worden.'
Hoe zou een leven zonder ongesteldheid eruitzien?
'Kun je je voorstellen hoeveel productiever en blijer vrouwen zouden zijn?', fantaseren Brochmann en Stokken Dahl bij het idee van een leven zonder menstruatie. 'We hebben berekend hoeveel bloed en tijd we verliezen door het hebben van menstruatie in ons leven.' Het gaat om een ijkpersoon waarvoor ze gegevens hebben verzameld. Het bloed dat een vrouw gemiddeld maandelijks verliest varieert volgens hen tussen de 30 ml en 60 ml.
Bij deze ijkpersoon wordt een bloeding van 5 dagen aangehouden van 50 ml bloed per maand. Dat komt neer op een totaal van 6,5 jaar menstrueren in een leven als ze vanaf haar 12e tot haar 52e ongesteld is. Ze heeft dan meer dan 400 cyclussen en wanneer ze 50 ml bloedt, betekent dat een hoeveelheid van 20-24 liter bloed, dat je steeds weer opnieuw moet aanmaken. Dat laatste zou volgens de dames bij vrouwen ook moeheid, kortademigheid en hoofdpijn kunnen veroorzaken. De schrijvers: 'dat is wereldwijd een groot probleem. Dus als we vrouwen kunnen redden van het hebben van hun ongesteldheid, moeten we hen echt laten begrijpen dat het niet noodzakelijk is als je nu nog geen kind wilt.'
Ze redeneren verder: 'Als je wereldwijd kijkt, krijgen mensen tegenwoordig maar een tot twee kinderen. Dat betekent dat je niet zo vaak in je leven ongesteld hoeft te zijn. Misschien maar twee jaar in je leven. De rest van je leven kun je het skippen door het gebruik van anticonceptie.'
Ze zeggen er wel nadrukkelijk bij dat deze keuze 100 procent bij jezelf ligt. Maar als vrouwen deze informatie hebben, hebben ze kéuze. 'Het gaat allemaal om vrouwen laten kiezen met de juiste feiten in de basis. Want als je denkt dat het hebben van je menstruatie belangrijk is, dan zul je je menstruatie houden. Maar als je weet dat het niets voor je doet, dan kun je ervoor kiezen om het te houden om emotionele redenen. Tuurlijk, dat moet je doen als je dat wilt, dat is super als dat je keuze is. Maar kies op basis van de juiste informatie.'
Wat als je dan niet ongesteld wordt?
Er zijn dokters die beweren dat je bloed opbouwt in je baarmoeder zolang je niet ongesteld bent. De dames leggen uit dat er in je baarmoeder niks wordt opgebouwd zo lang je hormonale anticonceptie gebruikt. Je lichaam denkt dan namelijk dat je zwanger bent. Er is dan ook niks om uit te bloeden. Ze drukken op het hart dat het niet zo is dat het bloed rondzweeft in je baarmoeder en het uiteindelijk je hele baarmoeder vult. Maar nogmaals: welke keuzes je hierin maakt is volledig aan jou.
Zit je nu met je oren te klapperen? Meer vaginafeiten waar je hoogstwaarschijnlijk geen weet van had, vind je in het boek Het Wonder Daaronder.
