Maar liefst 15 tot 20 procent van de vrouwen en 5 tot 20 procent van de mannen heeft last van prikkelbare - ook wel overgevoelige of spastische - darm. Wat houdt het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) in, en wat kun je eraan doen? Voedingswetenschapper dr. Samefko Ludidi, die promoveerde op het Prikkelbare Darm Syndroom aan de Maastricht University, kan dit tot in de puntjes uitleggen.
Oorzaak van het Prikkelbare Darm Syndroom
“PDS betekent dat je darmen meer dan gevoelig zijn. Dat kan behoorlijk vervelend zijn, maar het is niet gevaarlijk. In de wetenschap wordt PDS een ‘functionele aandoening genoemd’: de darmfunctie is verstoord, maar er is geen duidelijk oorzaak te vinden. De darm ziet er van binnen gezond uit”, vertelt Ludidi.
Fysieke klachten van PDS
“PDS is een ontzettend diverse aandoening en kent een hoop verschillende klachten. Een verstoorde stoelgang in combinatie met pijn zijn de basis die leiden tot de diagnose ‘PDS’, maar daarnaast zijn er nog veel andere klachten mogelijk. Omdat niet iedereen dus dezelfde klachten heeft, is het moeilijk om een diagnose te stellen. En van de andere kant kunnen klachten zoals buikpijn op meerdere aandoeningen wijzen.”
Er zijn verschillende vormen van PDS. Ludidi: “De vorm eerste kenmerkt zich doordat er vaak sprake is van diarree (PDS-D). Bij de tweede is het tegenovergestelde het geval, namelijk obstipatie (PDS-O) en de derde variant is een combinatie van de eerste twee (PDS-M, mixed). De laatste versie heeft geen specifieke bijwerkingen in de vorm van een verstoorde stoelgang (PDS-U, unspecified), maar is er wel sprake van buikpijn en een opgeblazen gevoel. Hoewel PDS nu zo’n dikke eeuw bekend is bij artsen, werd de diagnose tot ongeveer 50 jaar geleden gesteld op basis van de afwezigheid van andere darmziekten.”
Het Prikkelbare Darm Syndroom uitgelegd in minder dan 3 minuten
Mentale klachten
In eerste instantie kan het prikkelbare darm syndroom voor een hoop irritatie zorgen, en op de lange termijn kan dit resulteren in een mindere kwaliteit van leven. Je kunt je voorstellen dat je minder lekker in je vel zit als je vaak en veel pijn hebt. “De mentale gevolgen van een continue gevoel van onrust in de buik moet je niet ondeschatten: veel mensen met een spastische darm krijgen vroeg of laat last van angsten of depressieve gevoelens. Dat allerlei verschillende klachten in het hokje ‘PDS’ passen, maakt behandelen nogal een uitdaging. Het algemene advies luidt meestal: ‘leer ermee leven’.”
Culturele verschillen
In de zoektocht naar de precieze oorzaak, maar ook de oplossing voor het PDS, is het interessant is om te kijken of deze aandoening evenveel voorkomt in niet-Westerse landen. “Uit onderzoek is gebleken dat PDS in Zuid-Aziatische landen het minst voorkomt, in India komt het bij slechts 4 procent van de bevolking voor. Houd er wel rekening mee dat gezondheidszorg daar niet zo toegankelijk is als hier in Nederland, en dat het in sommige culturen not done is om te praten over ontlasting.”
Maar hoe komt het dan dat PDS vaker voorkomt bij westerlingen? Landen die snel ‘verwesteren’ door snelle industriële groei laten ook een toename in darmaandoeningen zien. Zo blijkt uit onderzoek dat het aantal mensen in Singapore met PDS na 10 jaar van industriële groei is verviervoudigd. “Door de industriële groei ‘verwesterd’ het gedrag van de bevolking, wat betekent dat de volgende factoren toenemen: hygiëne, overbevolking, stress en verandering van het voedingspatroon.”
Drie van deze vier factoren zijn gerelateerd aan de onderliggende oorzaken van PDS. “Kinderen in Zuid-Aziatische landen krijgen namelijk tot wel 8 keer per jaar een bacteriële darminfectie, veel minder dan kinderen in Westerse landen. Hierdoor lijken ze een soort weerstand op te bouwen die hen weerbaarder maakt tegen andere darmklachten.”
Stress
“Onze darmen kunnen onafhankelijk van onze hersenen functioneren, maar ze staan zeker met elkaar in verbinding. Acute stress kan zorgen voor acute darmklachten.” Je hebt een belangrijk tentamen en je moet direct naar het toilet, bijvoorbeeld. “Aanhoudende stress kan kan ervoor zorgen dat er chronische verstoringen ontstaan op darmniveau. Tegenwoordig moeten we constant bereikbaar zijn, een goede baan, een gezin en ook nog een sociaal leven hebben. Mensen met een stressvolle baan hebben niet voor niets vaak last van buikpijn en een opgeblazen gevoel.”
Maar eten en drinken kunnen natuurlijk ook een rol spelen bij het ontstaan van darmklachten. “Eentonig, bewerkt eten en veel suikers en vetten hebben geen positieve invloed op je darmflora omdat ze de samenstelling van de microbiota veranderen. Wat kan helpen is het FODMAP dieet volgen.” Dat houdt in dat je eerst een aantal koolhydraten helemaal niet eet, en erna ze één voor één weer toevoegt aan je dieet. Zo kun je erachter komen op welke koolhydraten je niet goed reageert.
Conclusie
Het is dus moeilijk te achterhalen wat de precieze oorzaak is van darmklachten, wat het ook moeilijk maakt om een juiste diagnose te stellen. Als je last hebt van klachten, ga dan langs je huisarts en vraag eventueel om een doorverwijzing naar een specialist als je niet van je klachten afkomt.
Ga niet op eigen houtje dingen uitproberen, een dieet zoals het FODMAP is erg ingewikkeld en moet je volgen onder begeleiding van een diëtist. Ludidi: “Probeer de oplossing te vinden door het als één groot geheel te bekijken, dus wat je nog kunt verbeteren in je eetpatroon, maar ook hoe je met stress omgaat bijvoorbeeld.”
