Bewegen is goed voor je. Dat wordt van alle kanten toegejuicht. Onlangs zijn er zelfs nieuwe bewegingsrichtlijnen vastgesteld die zeggen dat volwassenen minimaal 2,5 uur per week matig-intensief moeten bewegen. Met de nadruk op minimaal. Voor kinderen geldt zelfs dat ze dagelijks minimaal een uur moeten bewegen. Ook werden bot- en spierversterkende oefeningen toegevoegd aan de lijst met bewegingen die je dagelijks moet afvinken. Het zou allemaal gezondheidsvoordelen hebben: minder risico op verschillende chronische ziekten, zoals diabetes, hart- en vaatziekten, depressie enzovoorts. Je zou niet genoeg kunnen bewegen, zou je haast zeggen.
>> Wat elke vrouw zou moeten weten over haar hart
Is dat zo? Zou je niet genoeg kunnen bewegen? We lezen ook weleens dat té veel sporten echt wel ongezond kan zijn. We kunnen het ons haast niet voorstellen. Veel sporten ongezond? Moet je eens kijken hoeveel we in de oertijd bewogen als we de hele dag achter ons eten aan vingen. Aan de andere kant luidt het cliché dat 'te' nooit goed is.
Marathonlopers die in elkaar zakken en voetballers die ineens neervallen
De claims dat sporten ongezond zou zijn, worden vooral gelinkt aan marathonlopers die voor de finish ineens in elkaar zakken en voetballers die midden op het veld op slag dood neervallen. We kennen allemaal de vreselijke beelden die je liever van je netvlies afschraapt. Dit zijn duidelijk twee verschillende onderwerpen. Jeanine Roeters van Lennep, hart- en vaatziekten internist van het Erasmus UMC, geeft aan dat de voetballers vaak een aangeboren afwijking hebben die niet aan het licht is gekomen, maar door heel intensief sporten wel aan het licht komt. “Dat zijn vaak jonge gezonde mensen en dat heeft niet met het sporten an sich te maken. Ze hadden ook ergens anders in elkaar kunnen zakken.” Het is een aangeboren afwijking die bij hen niet is ontdekt. Wel worden sporters daarop van te voren steeds beter gescreend, ook qua hart. “Ik denk dat dat heel goed is, ook omdat het maatschappelijk zoveel impact heeft. Maar dat zegt niet dat sporten zo slecht is.”
Het verschil met marathonlopers
Bij marathonlopers zit de vork anders in de steel. Er is volgens Roeters van Lennep vooral gekeken of mensen die een halve marathon lopen meer kans hebben op hart- en vaatziekten dan mensen die een hele marathon lopen. Dan zie je dat de kans op acuut overlijden verhoogd is bij mensen die een hele marathon lopen en niet verhoogd is bij mensen die een halve marathon lopen.
De internist raadt haar eigen patiënten altijd aan: “Een halve marathon is goed, een hele? Doe dat maar liever niet.” Dan moet hier wel als kanttekening bij gegeven worden dat haar patiënten vaak al hart- en vaatziekten hebben en daardoor haar patiënt zijn. “Het zijn vooral de mensen die al op het randje zitten van het krijgen van een hartaanval, mensen die al een heel hoog risico hebben, dat zijn de mensen die een hartaanval krijgen aan het einde van zo’n marathon.” Los daarvan zouden oververhitting tijdens zo’n marathon en allerlei andere zaken ook een rol spelen. Maar dat is niet direct gerelateerd. Dat is vooral gelinkt aan mensen die te weinig hebben gedronken en dan te warm worden door het lopen. Er is een iets hoger risico op het krijgen van een acuut hartinfarct als je een hele marathon loopt, maar dat gebeurt bij renners die vaak al minder fit zijn en vaak al vernauwingen hebben in hun kransslagader. “Als je goed sport, goed hebt getraind, je bent jong en je hebt niks aan je hart, dan krijg je tijdens een marathon niet zomaar een hartinfarct”, stelt de internist gerust.
>> Vergroot de hedendaagse stress het risico op hart- en vaatziekten?
Door naar de Ultra’s
Hoe pittig en bijzonder een bucketlist-punt als de marathon ook is, steeds vaker lijkt de uitdaging er hier toch niet meer helemaal in te zitten en gaan mensen nóg een tandje verder: Ultramarathons. “De Ultramarathons die een steeds grotere trend worden zijn, zeker voor mensen die al wat risicofactoren hebben en die al wat ouder zijn - met name wat oudere bloedvaten hebben - een vergroot risico. Dan denk ik: nou ja, moet dat nou? Doe gewoon lekker een halve marathon, prima! En als je twintig bent en topfit, dan doe je lekker die Ultramarathon, maar dat zou ik mijn patiënten niet aanraden.”
“Er bestaat dus niet zoiets als te veel sporten, behalve te lang achter elkaar bij mensen die al wat ouder zijn en al wat minder fit zijn. Dus als je al minder fit bent, nee, dan zou ik niet aanraden om zo’n Ultramarathon te gaan lopen” concludeert Roeters van Lennep.
Daarmee is sporten natuurlijk niet ongezond - wisten we wel, maar kunnen extreme omstandigheden er wel voor zorgen dat het gevaarlijk kan zijn. Klinkt ook niet helemaal wonderlijk.
