Waar de een denkt dat zoetstoffen nog steeds de duivel zijn, werkt dat ander het ongegeneerd naar binnen. Wij zeggen altijd: alles met mate – dus ook zoetstof. Maar knowledge is power, dus we hebben ons verdiept in alle verschillende soorten zoetstof zodat je een betere keuze kunt maken.
Zoals je misschien al in ons vorige artikel over zoetstoffen hebt gelezen worden zoetstoffen aan voedingsmiddelen toegevoegd om ze zoeter te maken en bestaan er verschillende soorten. Meer dan vijftien hiervan zijn goedgekeurde zoetstoffen. Sommige worden op natuurlijke wijze gewonnen bijvoorbeeld uit bessen of citrusvruchten. Maar er zijn ook zoetstoffen die niet in de natuur voorkomen en gemaakt worden in de fabriek.
Zoetstoffen hebben een E-nummer als ze veilig zijn bevonden en gecontroleerd door de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA). Het voedingscentrum heeft een mooi overzicht van alle zoetstoffen met hun E-nummers en de producten waar je ze in kunt vinden. Wij gaan er hieronder nog even wat dieper op in.
Intensieve zoetstoffen
- Honderden malen zoeter dan suiker
- Leveren geen calorieën
E960 Stevia
In Zuid-Amerika wordt het al eeuwenlang gebruikt als zoetmiddel, in de Europese Unie mag het vanaf 2011 gebruikt worden. Het is 200 tot 300 keer zo zoet als suiker en levert geen calorieën. Stevia wordt geïsoleerd uit het blad van de steviaplant. Producten met stevia kunnen zonder enig gezondheidseffect dagelijks in normale hoeveelheden worden gebruikt. Je krijgt dan namelijk niet meer binnen dan de ADI (aanvaardbare dagelijkse inname).
Meestal wordt slechts een derde van de suiker vervangen door stevia omdat het best een heftige nasmaak heeft. Ons lichaam kan stevia niet opnemen, hoewel je darmflora stevia deels omzet in steviol, dat het lichaam wel opneemt. Dat verlaat via urine weer je lichaam. De rest van de stevia verlaat je lichaam via je poep.
E951 Aspartaam
Aspartaam is een van de bekendste zoetstoffen, mede doordat de stof een lange tijd slecht in het nieuws is geweest. Het zou super slecht voor je gezondheid zijn, gelukkig is later een uitgebreid rapport uitgekomen waaruit bleek dat het toch echt veilig is – behalve voor mensen met de erfelijke stofwisselingsziekte fenylketonurie. Dat is de enige reden waarom producten met aspartaam nu nog een waarschuwing dragen. Aspartaam is geen koolhydraat zoals suiker maar een eiwit bestaande uit twee aminozuren - de bouwstenen van eiwitten. Het is 200 keer zo zoet als suiker en levert geen calorieën.
>> Wat is slechter voor je: suiker of zout?
E950 Acesulfaam-K
Ook wel kalium-acesulfaam genoemd - lijkt chemisch op sacharine. Een zoetstof die vaak wordt gecombineerd met andere en bootst goed de smaak van suiker na. Acesulfaam-K wordt synthetisch gebruikt en vind je in light frisdrank maar ook in frietsaus.
E962 Aspartaam-acesulfaamzout
Dit is een combinatie van de bovenste twee die vaak wordt gebruikt en daarom zijn eigen E-nummer heeft gekregen. De zoetkracht is ongeveer 350 keer groter dan die van suiker en wordt gebruikt in o.a. zoetjes en kauwgom.
E969 Advantaam
Dit is krachtpatser: advantaam is ongeveer 30.000 keer zo zoet als suiker. In juni 2014 pas goedgekeurd, ook in Amerika. Het is een synthetische stof die wordt verkregen uit aspartaam en vanilline. Omdat het nog niet zo lang terug is dat de stof is goedgekeurd vind je het nog niet in veel producten terug, maar dat gaat vast komen!
E961 Neotaam
8.000 keer (!) zoeter dan suiker en opgebouwd uit aminozuren. Neotaam wordt wel door het lichaam opgenomen maar verlaat het onveranderd via urine en je ontlasting waardoor het geen calorieën levert. Het heeft geen nadelig effect op je gebit en geen invloed op insuline en/of bloedsuikergehalte waardoor het ook prima te gebruiken is door diabetici.
>> Tips om je suikerinname te verkleinen
E952 Cyclamaat
Cyclamaat is zo’n 30 keer zoeter dan suiker en de smaak is een beetje citroenzuurzoet. In hoge concentraties kan het een bittere nasmaak hebben, maar in combinatie met andere zoetstoffen juist bijsmaken maskeren. Het zit vaan als natrium- of calciumcyclamaat in producten. Naast (light) frisdrank vind je het ook in piccalilly of augurken.
E954 Sacharine
Werd in 1879 al ontdekt en is daarmee de oudste kunstmatige zoetstof. Omdat de nasmaak van sacharine metaalachtig is, wordt het meestal gecombineerd met andere zoetstoffen. Naast light frisdrank en augurken vind je in veel soorten tandpasta sacharine, als zoetstof en de smaak te verbeteren.
E955 Sucralose
Let op: 500 keer zoeter dan suiker en geen calorieën. In tegenstelling tot veel andere zoetstoffen heeft sucralose amper bij- of nasmaken. Het wordt synthetisch gemaakt uit suikermoleculen.
E957 Thaumatine
Thaumatine bestaat uit meerdere eiwitten – uit de natuur. Excuse me? Jazeker, het is een natuurlijke zoetstof, afkomstig uit bessen van een tropische boom. Het is dan ook honderdduizenden keer zoeter dan suiker maar slecht oplosbaar en ook niet goed met hitte. Daarom, en vanwege het feit dat het erg duur is, vind je het amper terug in voedingsmiddelen.
Polyfolen
- Minder zoet dan intensieve zoetstoffen
- Zitten ook in kleine hoeveelheden in fruit
- Gemiddeld 2 kcal per gram
- Bijwerking: winderigheid (ze worden in de darmen door bacteriën omgezet waarbij er gassen vrijkomen
- Werkt laxerend als je er heel veel van in een keer inneemt
- Beter voor het gebit en geven minder bederf dan suiker
- De gemiddelde dagelijkse inname ligt op ongeveer een tiende van de ADI (aanvaardbare dagelijkse inname) en daarom kun je er dus vanuit gaan dat het veilig is.
E420 Sorbitol
Werd in de negentiende eeuw ontdekt in de lijsterbes maar zit in veel meer planten, vruchten en algen. Je kunt sorbitol vinden in kauwgom, drop en ijs maar ook laxeermiddelen en koek.
E967 Xylitol
Deze ken je waarschijnlijk van kauwgom omdat de zoetstof zorgt voor een koud en fris gevoel in je mond. Xylitol is ongeveer even zoet als suiker maar zorgt ook voor extra speekselaanmaak en gaat daardoor tandplak tegen – deze claim is officieel goedgekeurd.
>> Kokosbloesemsuiker: zo gezond als wordt gezegd?
Mannitol
Mannitol werd ontdekt in het sap van een es en kun je ook vinden in diverse planten zoals zeewier en het hout van coniferen. Het wordt echter voornamelijk van druivensuiker gemaakt. Deze zoetstof heeft meer functies namelijk antiklontermiddel en net als xylitol heeft het een verkoelend effect – en dus vind je het ook terug in kauwgom en pepermunt.
E953 Isomalt
Ook isomalt kan de bittere nasmaak van kunstmatige zoetstoffen maskeren. De zoetkracht is ongeveer de helft minder dan die van suiker en wordt ook gebruikt als antiklontermiddel zoals in poedersuiker.
E965 Malitol
Malitol werkt laxerend bij overmatig gebruikt en is even zoet als suiker. Het wordt synthetisch gemaakt uit maltose - afkomstig uit tarwe of mais. Je kunt het vinden in winegums en kauwgom.
E966 Lactitol
Wordt gemaakt uit lactose ofwel melksuiker en kom je niet vaak in voedingsmiddelen tegen.
>> Zijn 'natuurlijke suikers' echt gezonder dan geraffineerde suikers?
E968 Erytritol
Erytritol heeft glucose als basis en komt van nature voor in sommige vruchten. Het is iets meer dan half zo zoet als suiker en minder geneigd je darmwerking te verstoren dan andere polyolen. In voedingsmiddelen vind je het niet zo vaak, behalve in combinatie met stevia in suikervervangers (zo ook suikervrije chocolade).
Bron: Het Voedingscentrum, De Consumentenbond, Kenniscentrum Zoetstoffen.
