Als je met smetvrees door het leven gaat, dan kan werkelijk iedere stap een hel zijn. Bijvoorbeeld, wanneer je uit bed stapt en je vindt niet meteen je pantoffels. De verschrikking van met blote voeten op die vieze vloer te landen is werkelijk ondraaglijk. Maar in principe zal de vloer bij iemand met smetvrees al twee keer op die dag zijn schoongemaakt, zodat zulke rampscenario's worden vermeden.
Als je met huisgenoten woont is het nog veel erger. Hoe kan je je huisgenoten vertrouwen opdat ze hun lepel die ze gebruikten voor hun ontbijtje wel goed hebben afgewassen? Wat als daar nog bacteriën op zitten? Als je smetvrees hebt denk je wel twee keer na voordat je die lepel zonder tweede spoelbeurt in je bakje yoghurt dropt. Er zijn natuurlijk gradaties in de ernst van het smetvrees, maar meestal ga je bij iedere hap en stap na of alles wel schoon genoeg is.
Mysofobie
De wetenschappelijke naam voor smetvrees is mysofobie, en het hoort in de categorie obsessief compulsief gedrag thuis. Een beetje hygiëne is natuurlijk nooit misplaatst, maar wanneer het dwangmatig wordt of je gedachten vaker dan nodig gaan overheersen, dan heb je er misschien een beetje last van. Ook wanneer je bijvoorbeeld een heel uitgebreid doucheritueel hebt, waarbij je geen stap durft over te slaan, wordt het obsessief gedrag. Maar je bent niet de enige: in Nederland hebben gemiddeld 250.000 mensen last van een dwangstoornis, en smetvrees is daar een soort van.
Hoe herken je het?
1. Je gedachten blokkeren bij het idee dat je huis, of zelfs kamer niet is schoongemaakt vandaag.
2. Je checkt altijd of het bestek dat je krijgt op bezoek, of in een restaurant, geen enkel vlekje heeft.
3. Zwembaden vind je een hel. De gedachte aan vieze gladde tegels en de daarbij horende souvenirs die aan je voeten kunnen blijven plakken: nachtmerrie!
4. Een deurklink probeer je zo min mogelijk met de binnenkant van je hand vast te pakken. Je gebruikt bijvoorbeeld de bovenkant van je hand, je arm of sterker nog, je probeert het met een doekje te doen.
5. Je gaat nooit op een wc-bril zitten, zonder deze eerst met meters wc-papier te bedekken, of je gaat telkens in gehurkte houding zitten (voor zowel nummer 1, als 2) alsof je boven een Frans toilet hangt.
6. Je wast je handen zo vaak, of gebruikt zoveel antibacteriële gel dat je handen er droog van worden en je huid zelfs gaat schilferen.
Wat speelt er in je hoofd?
Het vervelende aan smetvrees is dat het niet eens zo hoeft te zijn dat je daadwerkelijk besmet kan raken door iets niet schoon te maken of per ongeluk aan te raken. Meestal beperkt het je functioneren, omdat je denkt dat alles vies is, en dat het ongeluk op de loer ligt. Het is daarom niet zo makkelijk om ervanaf te komen zonder ook naar je gedachten te kijken en hoe je deze tot rust kunt brengen. Mensen met smetvrees denken ook voortdurend dat alles fout kan gaan. Dat als ze een handeling vergeten of niet uitvoeren, dat het vervolgens faliekant afloopt.
Oorzaak
Smetvrees, of obsessief compulsief gedrag, kan te maken hebben met een uit de hand gelopen perfectionisme. Een andere factor is dat het puur erfelijk is. Als een van je ouders het, bijvoorbeeld op jonge leeftijd heeft gehad, kan het jou ook overkomen
Wat kun je er tegen doen?
Smetvrees is eigenlijk een issue dat meer in je gedachten speelt dan in het eigenlijke handelen. Het klinkt zwaar, maar er is wel een effectieve methode om ervanaf te komen: cognitieve gedragstherapie. Zo kom je de patronen in je gedachten op het spoor en wat ervoor heeft gezorgd dat je smetvrees hebt. Zelf kun je ook een hoop doen, door stap voor stap je dwangmatige gedachten laat varen. Stel je durft een paal in de tram niet vast te pakken, probeer het dan toch te doen (kwestie van training) en was daarna zodra je op kantoor bent gewoon je handen. Zo kom je er misschien langzaam achter dat je heus nog blijft leven na die tramrit. Dit is natuurlijk geen wetenschappelijk onderbouwde methode, maar zo ben je alvast bewuster bezig met het willen behandelen van je obsessief compulsieve gedrag. Ook kun je zelfhulpboeken in huis halen (of download ze op je e-reader). Hier een overzicht.
Bron: ADF stichting, De Psycholoog, Nu.nl
