Feit of fabel: ‘De ene calorie is de andere niet’

Calorieën - het woord dat elke vrouw wel kent. Niet alleen omdat we ze eten, maar ook door erover te discussiëren. De een telt ze, de ander negeert ze, maar zo ook met de vraag: zijn alle calorieën gelijk?

Veel fitness liefhebbers zweren bij CICO: Calories in-Calories out. Het is gebaseerd op de tweede wet van thermodynamica: ‘Energie kan niet verdwijnen of uit het niets ontstaan’. Vertaald naar het menselijk lichaam, wordt overtollige energie dus ergens opgeslagen, en worden energietekorten opgevuld met lichaamseigen stoffen. In de praktijk komt het erop neer dat je minder calorieën eet dan je verbruikt en je daardoor afvalt. Klinkt simpel, maar waarom zorgt dit idee voor zoveel verdeeldheid?

De ene calorie is de ander niet

Dit simpele rekensommetje kent zeker haar tegenstanders. We weten allemaal al dat ons lichaam complex is. Sommige mensen beamen dan ook dat de ene calorie de andere niet is. Zo zouden 100 calorieën uit snacks volgens hen niet hetzelfde resultaat geven als 100 calorieën uit groenten. Wie heeft er gelijk, of valt er over beide partijen wat te zeggen?

De kant van de CICO-aanhangers is als volgt: een calorie zegt op zichzelf niets over de voedingswaarde van eten. Het is simpelweg een meeteenheid, net als een gram of een liter, maar vormt wél de basiswaarde. Staat je calorieteller aan het eind van de dag op een min-getal? Dan moet je lichaam energie vrijmaken uit reserves - en dat betekent gewichtsverlies.

Nu kunnen we je vertellen dat hier ook daadwerkelijk bewijs van is. Mark Austin, schrijver van het boek The McDonald’s Diet, viel bijna zes kilogram af door het eten van voornamelijk fastfood. Dr. Mark Haub, bekend van 'The Twinkie Diet' verloor ruim twaalf kilogram. Ondanks hun ongezonde voeding, wogen de gezondheidsvoordelen van afvallen zwaarder. Ook de bloedwaarden van beide heren verbeterden. Conclusie: calorieën zijn calorieën, waar ze ook vandaan komen.

Wat is zwaarder: 10 kilo lood of 10 kilo veren?

Om af te vallen lijkt het simpel: zorg voor een calorietekort en de kilo’s zullen verdwijnen. Maar betekent dit dat tegenstanders onzin verkondigen? Niet helemaal. Denk aan het klassieke kinderraadsel: ‘Wat is zwaarder, 10 kilo lood, of 10 kilo veren?’ Die zijn natuurlijk even zwaar, maar als je moet kiezen wat op je voet valt, weet je het antwoord wel.

Hetzelfde geldt voor calorieën. Een calorietekort van 500 kilocalorieën via fastfood kan misschien hetzelfde gewichtsverlies opleveren als een tekort via een mediterrane dieet, maar wat denk je dat je lichaam fijner vindt? Calorieën zijn meer dan alleen getallen; ze bevatten macro- en micronutriënten die bepalen hoe je je voelt én eruitziet.

Ze zeggen wel eens: ‘Macronutriënten bepalen hoe je eruit ziet, micronutriënten bepalen hoe je je voelt.’ Snacks zitten vaak vol koolhydraten en vetten, terwijl een eiwitrijk dieet helpt om vet te verliezen zonder spiermassa op te offeren. Micronutriënten als vitamine en mineralen zijn dan weer erg gezond voor je organen, brein en hormonen. Ook binnen in het lichaam hebben bepaalde calorieën een andere werking. Kortom: niet elke calorie is hetzelfde voor je lijf - en daar ligt de echte gamechanger.

Afvallen is meer dan alleen tellen

Ongeveer tien procent van je dagelijkse energieverbruik komt van TEF: Thermic Effect of Food - de energie die nodig is om voedsel te verteren. Je lichaam verbrandt al calorieën door simpelweg te eten. In 2010 vergeleken onderzoekers welk effect de samenstelling van een maaltijd had op dit proces. De ene groep at onbewerkte, ‘whole foods’, de andere groep bewerkte voeding. Wat bleek? Groep A verbrandde zo’n 20 procent van hun maaltijd (137 kilocalorieën) puur door het verteringsproces, terwijl groep B maar 73 kilocalorieën kwijtraakte, slechts 10 procent van de maaltijd.

Dat brengt ons bij de conclusie dat afvallen makkelijker en gezonder is met een dieet vol eiwitten en vezels. Bij CICO draait het om de basisregel van afvallen - meer verbranden dan je binnenkrijgt. Suiker en koolhydraten zijn niet de vijand, maar structureel te veel eten wél.

Alles met mate

Vooral voor vrouwen die uit een ongezonde leefstijl komen, kan dit juist houvast geven. Drastische veranderingen zijn heftiger en moeilijker vol te houden. Door alles met mate te doen, en ook zeker jezelf regelmatig te verwennen met iets ongezonds, blijven je doelen juist behapbaar. Balance is key!

Volg je Women's Health al op Facebook en Instagram?