Plafonddienst? Dit wil je weten voordat je aan slaappillen begint

Lig je voor de zoveelste nacht naar het plafond te staren, dan is het logisch dat je op zoek gaat naar een oplossing. Eerst kom je waarschijnlijk uit bij white noise, ademhalingsoefeningen en lagere schermtijd. Werkt dat niet direct, dan zijn slaappillen heel verleidelijk. Toch zijn er een aantal dingen die je wilt (of eigenlijk moet) weten voordat je eraan begint.

We gebruiken steeds meer slaappillen

Slaappillen: er wordt de laatste jaren steeds meer over geschreven. In 2023 trokken verslavingsartsen voor het eerst aan de bel. Aan het AD vertelden zij dat er onnodig veel (1,3 miljoen!) mensen in Nederland slaapmedicatie gebruiken. Het aantal verslaafde patiënten neemt ook toe.

Maar hoe kan dat? Annemieke van Straten, hoogleraar klinische psychologie aan de VU, vertelt hierover: ‘Ondanks de adviezen schrijven huisartsen bij twee derde van de patiënten met een slaapprobleem tóch medicatie voor. Ik denk dat veel huisartsen geen goed alternatief hebben.’

Wat zijn slaappillen?

Zoek je de term ‘slaappillen’ op, dan kom je al gauw terecht op de ‘pammetjes’. Deze naam verwijst naar de bekendste slaapmedicijnen: oxazepam en temazepam. Deze medicijnen zijn volgens Thuisarts.nl bedoeld om je slaperig te maken. De pillen zorgen ervoor dat je gemiddeld 20 minuten sneller in slaap valt en maximaal 50 minuten langer slaapt. Dat klinkt positief, maar deze medicijnen hebben vooral een hoop nadelen - daar komen we straks op terug.

Naast de pammetjes is ook melatonine een bekende term. Dit is een iets ander middel: melatonine is namelijk een lichaamseigen hormoon dat gemaakt wordt in de pijnappelklier. Het reguleert je dag- en nachtritme, waardoor het kan helpen bij bijvoorbeeld een jetlag. Het is dus níet bedoeld om iedere avond achterover te tikken.

Wanneer wel of geen slaappillen gebruiken?

Om slaappillen te krijgen, moet je altijd eerst naar de huisarts. Je krijgt ze namelijk alleen op recept. En hoewel ze op dit moment veelvuldig voorgeschreven worden, zijn ze eigenlijk alleen bedoeld voor wie voldoet aan deze drie kenmerken:

1. Je slaapt opeens heel slecht.
2. Dit komt door een probleem of een ingrijpende gebeurtenis, zoals het overlijden van een dierbare.
3. Doordat je 's nachts slecht slaapt, kun je overdag niet meer doen wat belangrijk voor je is.

In veel gevallen zijn er ook andere manieren om met je slaapprobleem om te gaan. De Hersenstichting noemt bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie. Op korte termijn werkt dit even goed als slaappillen, op lange termijn zelfs beter. Hierover kun je met je huisarts in gesprek. Experts raden het gebruik van slaappillen zelfs af: de oorzaak van de slaapstoornis gaat er namelijk niet door weg.

Slaappillen: wat zijn de gevaren?

Terug naar de nadelen, dat zijn er namelijk nogal wat. Thuisarts stelt dat de kwaliteit van je slaap achteruit kan gaan: je slaapt bijvoorbeeld minder diep en wordt sneller wakker. Ook helpen slaappillen na twee weken gebruik steeds minder, terwijl de bijwerkingen hetzelfde blijven. Daarnaast kun je er verslaafd aan raken: je hebt de pillen vaker nodig om je rustig te voelen en te slapen.

Verder verander je vaak dingen in je slaapgewoontes als je slecht slaapt. Je doet bijvoorbeeld vaak dutjes of drinkt alcohol om in slaap te vallen. Ook deze dingen zorgen ervoor dat je slechter gaat slapen. Goede gewoontes en behandelingen zijn daarom een beter alternatief.

9 tips bij slecht slapen

Slaap je regelmatig slecht, dan heb je hoogstwaarschijnlijk al van alles geprobeerd. Daarom adviseren we je in ieder geval om je persoonlijke situatie voor te leggen bij je huisarts. Die kan ten slotte inschatten of slaapmedicatie voor jou een oplossing is, of dat je beter een alternatief kunt uitproberen. In de tussentijd kun je de onderstaande slaaptips van de Hersenstichting gebruiken. Hopelijk kun je gauw uitklokken van die plafonddienst - het is mooi geweest.

1. Leer jezelf een slaapritme aan. Dat betekent dat je elke dag op dezelfde tijd naar bed gaat en weer opstaat. Ook in het weekend, ja.
2. Bouw de dag rustig af. Zorg dus dat je ontspant voor het slapengaan met bijvoorbeeld een warme douche of een goed boek.
3. Eet ‘s avonds laat alleen een lichte snack. Zware maaltijden zetten je spijsvertering aan het werk, waardoor je lichaam actiever blijft.
4. Weg met cafeïne en alcohol voor het slapen. Bij cafeïne geldt dat je het niet later dan drie uur voordat je gaat slapen kunt drinken. Alcohol zorgt ervoor dat je minder diep slaapt.
5. Maak van je bed een fijne plek om te slapen. Dim de lichten, zorg dat het koel en donker is. Nog op te vouwen was of een loeiende laptop hoort niet in je bed, leg die lekker weg.
6. Beweeg overdag genoeg. Dat zorgt ervoor dat je lichaam ‘s avonds moe is en je makkelijker in slaap valt. Doe dit overigens niet te laat op de avond, dan blijven je hersenen te actief om te slapen.
7. Probeer te stoppen met piekeren. Makkelijker gezegd dan gedaan, we know. Daarom hebben we een aantal tips van een psycholoog.
8. Beperk dutjes en powernaps. Het is waar: door overdag te slapen, slaap je ‘s avonds minder goed. Is de nood écht heel hoog, houd het dan bij maximaal twintig minuten en slaap niet na het middaguur.
9. De laatste, maar zeker niet onbelangrijke, tip is om uit te zoeken waar het slaapprobleem vandaan komt. Houd een slaapdagboek bij om inzicht te krijgen in je slaap.

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?