Last van ziekteangst? Dit zijn 5 tips van een psycholoog

Denk jij bij elk pijntje dat je een ernstige ziekte hebt? Je bent daarin niet alleen. Ziekteangst, oftewel hypochondrie, komt regelmatig voor en is goed te behandelen. GZ-psycholoog Sanne Groenink van Psycholoog Nederland geeft je een aantal handige tips om minder over die lichamelijke pijntjes te stressen en deze hypochondrie te verhelpen.

Wat is hypochondrie?

“Bij hypochondrie denk je een ernstige ziekte te hebben of te krijgen", vertelt Groenink. ‘Dit kunnen uiteenlopende ziektes zijn, van kanker tot hartfalen, en kan ook steeds veranderen. Heel belangrijk bij hypochondrie is dat er eigenlijk geen of slechts lichte lichamelijke verschijnselen zijn, maar dat je toch erg bang bent om ziek te zijn of te worden. Er is sprake van een hyperfocus op deze lichamelijke klachten. Ik vergelijk het wel eens een beetje met luizen: wanneer je het daar uitvoerig met mensen over gaat hebben, bestaat de kans dat je zelf ook ineens jeuk krijgt. Je bent dan continu bezig met die jeuk op je hoofd, terwijl het er niet is. Hetzelfde geldt voor hypochondrie: je denkt een pijntje te voelen, bent er constant mee bezig en maakt je dan zorgen over ernstige ziektes. Maar eigenlijk mankeert je lichamelijk niets."

Een vicieuze cirkel

‘Bij hypochondrie heb je vaak de neiging om je lichaam heel erg te gaan controleren’, legt ze uit. ‘Patiënten vertellen weleens dat ze elke ochtend onder de douche hun hele lijf checken, op zoek naar plekjes die zorgen kunnen opwekken. De volgende stap is dan het afstruinen van het internet en bezoekjes aan de huisarts.' Volgens Groenink is er bij hypochondrie sprake van een vicieuze cirkel. ‘Je voelt iets, let heel erg op je lijf, krijgt allemaal negatieve gedachten, gaat het verder uitzoeken of vermijdt juist ziektegerelateerde onderwerpen, en vraagt geruststelling bij naasten of je huisarts. Deze routine herhaalt zich steeds en neemt ontzettend veel tijd in.'

Geen duidelijke oorzaken

Wat je misschien zou verwachten is dat hypochondrie te maken heeft met medische klachten of aandoeningen in het verleden. Toch hoeft dit volgens Groenink zeker niet het geval te zijn. 'Het kan zijn dat iemand zelf lichamelijk iets heftigs heeft meegemaakt of het in diens omgeving heeft gezien en daardoor angstig is geworden. Toch is het niet zo dat je een medische voorgeschiedenis moet hebben om hypochondrie te krijgen. Het zijn allerlei verschillende soorten mensen die hier last van krijgen en ook de verhouding tussen mannen en vrouwen is ongeveer gelijk.'

Hier kun je het aan herkennen

Ben je veel tijd kwijt aan het piekeren over lichamelijke klachten, dan zou je volgens Groenink last kunnen hebben van hypochondrie. ‘Als je aan jezelf merkt dat je erg bezorgd bent, kan er sprake zijn van ziekteangst. Dit gaat uiteraard niet op wanneer je daadwerkelijk voor een lichamelijke klacht of aandoening wordt behandeld, dan is het natuurlijk niet gek om je zorgen te maken over de uitkomst. Ook het vragen van geruststelling en het continu controleren van je lichaam, kunnen op deze angst duiden,' aldus Groenink. 'Als er enorm veel tijd in gaat zitten en je er al langere tijd mee rondloopt, , is het misschien goed om aan de bel te trekken.'

5 Tips als je last hebt van ziekteangst

1. Vermijd dokter Google!
   Wanneer je op Google lichamelijke klachten intikt komen er vaak allerlei horrorscenario's tevoorschijn. 'Het is moeilijk, maar ik zou vooral niet op Google gaan zoeken. Dat gaat je namelijk niet verder helpen. Wat ik patiënten altijd aanraad is om alleen op Thuisarts klachten op te zoeken, mocht je daar behoefte aan hebben. Daar vind je duidelijke uitleg over wat te doen bij welke klachten en kom je geen zorgwekkende verhalen tegen.'
2. Stop met het dagelijks controleren van je lijf.
   'Probeer de aandacht van je lichaam te verleggen naar andere dingen. In plaats van een hyperfocus op die pijntjes die je voelt, maak je zo ruimte voor andere aspecten in het dagelijks leven.'
3. Vraag minder geruststelling aan anderen.
   'Ik zeg het eerlijk: het is niet makkelijk. Het helpt wel enorm om minder geruststelling te vragen bij anderen in je omgeving en bij de huisarts. Als je de angst verdraagt, ga je merken dat het weg zal ebben. Het zoeken van geruststelling houdt die vicieuze cirkel, en daarmee de hypochondrie, in stand.'
4. Vertrouw erop dat niet alles tot een ernstige ziekte leidt.
   'Wat vooral belangrijk is om te leren wanneer je wel naar de huisarts moet bij een klacht en wanneer niet. Ik zal nooit tegen iemand zeggen dat ze niet naar de dokter mogen, maar je moet kunnen gaan herkennen wanneer het wel nodig is en wanneer niet.'
5. Vraag professionele hulp als je er zelf niet uitkomt.
   Wanneer je zelf echt niet verder komt en er lange tijd mee rondloopt, raadt Groenink aan om bij een psycholoog langs te gaan. 'Een positieve noot: je kan echt goed geholpen worden als het gaat om hypochondrie. Het is niet echt leuk voor jezelf om mee aan de slag te gaan, maar het kan wel enorm helpen.'

Kamp jij met ziekeangstklachten of andere mentale problemen? Wij raden je aan om er met iemand in je omgeving of een professional over te praten. En onthoud: je bent niet alleen!

Volg je Women's Health al op Facebook en Instagram?