Een psycholoog vertelt: dit is de reden dat je ‘s nachts piekert (en zo stop je)

Lig je ‘s nachts eindeloos te woelen, dan herken je dit vast: in de donkere uurtjes lijken je problemen groter. Het moment dat je in bed duikt is er niets aan de hand, tot één vervelende gedachte je hoofd binnendringt. Vanaf dat moment is het niet meer bij te houden: je bent full on aan het piekeren. Vaarwel nachtrust. GZ-psycholoog en auteur van het boek ‘Ik mag niet bang zijn’ Sanne Winchester legt ons uit waarom we piekeren en geeft tips waar je vanavond al mee aan de slag kunt.

Piekeren: wat is het precies?

Eenmaal aan de telefoon deelt deze expert alvast een belangrijk verschil: ‘We maken een onderscheid tussen twee soorten piekeren, de één is zinvol en de ander niet. Piekeren kan heel nuttig zijn als je bijvoorbeeld de volgende dag een probleem hebt in je planning. Door een aantal scenario’s uit te denken, kom je tot een zinvolle oplossing. Ben je constant doelloos een bepaalde situatie aan het herhalen, dan noemen we dat rumineren. Helaas gaat het piekeren meestal niet over positieve situaties, variërend van een slechte nachtrust tot serieuze geldproblemen. Daarnaast pieker je meestal over het verleden of de toekomst, maar zelden over het hier en nu.’

Overdag versus ‘s nachts

Dat we ‘s nachts meer piekeren dan overdag, heeft een logische verklaring. Winchester: ‘Piekeren is een cognitief proces waar je energie en aandacht voor nodig hebt. Overdag ben je continu bezig en heb je weinig ruimte over om te piekeren. ‘s Nachts is het daarentegen stil en donker, waardoor er weinig is om je gedachten te onderbreken. Ook kan het komen doordat je ‘s avonds reflecteert op de dag. Situaties die je hebt meegemaakt zitten nog vers in je geheugen, waardoor je die gemakkelijk meeneemt de nacht in.’

‘En hoewel ik nog geen wetenschappelijk bewijs tegen ben gekomen, kan het ook zomaar zijn dat je in de winter meer piekert dan in de zomer. Minder sociaal contact, beweging en zonlicht in de winter kunnen je somber maken, wat piekeren kan versterken.’

Zorgelijk? Welnee

Lig je af en toe te piekeren, dan hoef je je geen zorgen te maken. Winchester: ‘Het is helemaal niet erg om af en toe te piekeren, het komt zelfs heel vaak voor. Merk je dat je erg angstig bent, helemaal niet meer slaapt of dat het dwangmatige vormen aanneemt, schakel dan een expert in. Hier geldt namelijk: hoe eerder je erbij bent, hoe eerder je er weer vanaf bent. Trek dus op tijd aan de bel.’ ’

Expert-tips voor piekeren

Merk je dat je weer in een loop van eindeloos gepieker zit? Probeer dan één (of meerdere) van de onderstaande tips.

1. Wees je bewust van je piekergedachten en onderneem meteen actie om ze te doorbreken. Zoek afleiding in iets anders, denk aan een ademhalingsoefening of een hoofdstuk uit je favoriete boek.
2. Een andere tip is om een notitieboekje naast je bed te leggen. Zijn de piekergedachten zó overheersend dat je er niet door kunt slapen, schrijf ze dan op. Plan vervolgens met jezelf in dat je ze morgenochtend bekijkt, en houd je daar ook aan.
3. Geef antwoord op alle wat-als-gedachten die je op dat moment bezighouden. Maak je je druk omdat je niet kunt slapen? Vraag je dan af wat het ergste is dat er kan gebeuren als je morgen een slechte nachtrust hebt gehad. Meestal valt het antwoord hartstikke mee.
4. Tot slot kun je ook mindfulness toepassen. Sluit je ogen en stel je voor dat de gedachten wolkjes zijn die je aan je voorbij laat drijven. Observeer ze zonder te reageren. Dit kan moeilijk zijn, maar met oefening wordt het iedere nacht een stukje makkelijker.

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?