Seks & Liefde: Q&A over geen zin hebben in seks

Hoewel liefde en seks heel fijn kunnen zijn, is het meer dan normaal om af en toe tegen obstakels aan te lopen. In de rubriek 'Seks & Liefde' kunnen lezers al hun vragen stellen over seks, liefde, relaties of intimiteit. Niks is te gek en alles is bespreekbaar. Digital Editor Anna gaat iedere week op onderzoek uit en beantwoordt de vraag samen met een specialist. Deze week beantwoorden we verschillende lezersvragen over geen zin hebben in seks. Wij vroegen seksuoloog en arts Elise van Alderen om hulp.

Heb jij een vraag? Om de week kun je via het Instagram account van Women's Health jouw vraag insturen. Houd onze Instagram stories in de gaten en wie weet gaan we met jouw vraag aan de slag.

Geen zin in seks is veelvoorkomend

Veel vrouwen die geen zin in seks hebben, denken dat er iets mis met hen, hun lichaam of relatie is, maar dit klopt niet. Er is helemaal niks met deze vrouwen en er mankeert ook niks aan hun mogelijkheden voor seksueel genot. Toch is het een van de meest ingezonden vragen. We spraken seksuoloog en arts Elise van Alderen al eerder over vrouwen en seksualiteit. In dit artikel beantwoordt ze nog meer lezersvragen.

Q&A: ik heb geen zin in seks

Ik ben zwanger en heb geen zin meer in seks. Mijn man zeurt niet, maar toch voel ik me schuldig

'Allereerst dit: seks is niet iets dat je iemand verschuldigd kan zijn, ook niet je partner. Er is dus ook geen reden om je schuldig te voelen. Seks is niet iets dat moet of hoort, ook niet als je een relatie hebt. Het is niet iets waar je partner aanspraak op kan maken. Ook is seks niet iets dat een man 'nodig' heeft of niet zonder kan. Seksuele frustratie bestaat dan ook niet. Je kunt je partner dus ook niet 'tekortdoen', wat ik veel hoor van vrouwen in mijn spreekkamer. Als jij geen zin meer hebt in seks, heb je er geen zin meer in, dat is niet het probleem. Maar dat je druk ervaart en je schuldig voelt, leidt ertoe dat seks met iets negatiefs verbonden raakt en dat het iets groots wordt.

Wat kan meespelen bij geen zin in seks in een zwangerschap is dat seks tot aan het moment van een positieve zwangerschapstest in het teken staat van zwanger worden. Bij veel stellen komt er daardoor druk op seks te liggen, en draait seks niet meer primair om samen genieten, maar om de kinderwens in vervulling laten gaan. Seks op vruchtbare dagen kan dan als verplichting worden ervaren, en dat gaat ten koste van de ongedwongenheid en ontspanning. Ook hebben vrouwen in deze periode meestal veel vaker penis-in-vaginaseks dan dat ze er daadwerkelijk naar verlangen, omdat ze hun kinderwens boven hun seksuele verlangens plaatsen. Door dit alles raakt seks verbonden met spanning en stress, en niet zelden zelfs weerzin of afkeer, en is er logischerwijs geen zin meer in wanneer de zwangerschap er eenmaal is.

Daarnaast kan de periode van zwangerschap een lichamelijk enerverende periode zijn. Veel vrouwen voelen zich moe en misselijk, hebben bekken- of rugpijn door hun groeiende buik, of zijn onzeker over hun uitdijende lichaam. Maar ook emotioneel en relationeel verandert er tijdens een zwangerschap vaak veel. Dit alles heeft meestal onherroepelijk ook effect op de beleving van seksualiteit.

Wat er ook speelt, het is belangrijk er samen over te praten, en te kijken hoe je de verbinding samen kunt maken los van seks. Er zijn tenslotte zoveel leuke en fijne dingen die je samen kunt doen.'

Ik had altijd een hoog en normaal libido, maar in mijn relatie van twee jaar is het heel laag. Hoe kan dit?

'Om te beginnen bestaat er niets zoiets als een 'hoog en normaal libido'. Libido – als in iemand heeft een vaste hoeveelheid zin in seks – bestaat niet. Zin in seks ontstaat elke keer opnieuw. Ook is er geen 'normale' frequentie om seks te hebben. Frequentie zegt helemaal niets. Sterker nog, door je vast te houden aan een bepaalde frequentie ontstaan er alleen maar druk en het gevoel van 'moeten'. Seks is niet iets om te moeten, maar iets om te doen als je er allebei naar verlangt en zolang je ervan geniet. En dat is wat er in lange relaties vaak niet (meer) het geval is, mede omdat seks vaak nog steeds vooral draait om het mannelijk genot en orgasme.

In veel relaties speelt ook mee dat na verloop van tijd de zin in seks afneemt. De spanningscomponent - die in het begin van de relatie aanwezig is - verdwijnt, en de intimiteit neemt toe. Veel mensen hebben echter nooit geleerd vanuit dergelijke intimiteit, vanuit een liefdevolle nabijheid, lust te laten ontstaan, ze kennen dit alleen vanuit spanning. Als dan in hun relatie de spanning van het begin afneemt of wegvalt, blijft er niets over. Wat hierbij ook beperkend is, is dat er een idee heerst dat seks en spanning bij elkaar horen, terwijl dat helemaal niet het geval is. Seks gaat niet zozeer om wat je doet, maar om hoe je het ervaart. Het is een beleving, waarvan je pas kunt genieten als je je veilig voelt en kunt overgeven. En daarbij is juist ontspanning essentieel.

Wat in langere relaties meestal ook een rol gaat spelen bij vrouwen die minder zin in seks krijgen, is dat de seks vroeg of laat volgens een bepaald min of meer vaststaand ‘script’ verloopt, dat vooral draait om penis-in-vaginaseks en zijn orgasme. Heel veel vrouwen hebben dan ook penis-in-vaginaseks zonder dat ze voelen dat ze er echt zelf naar verlangen. Ze gaan daarbij over hun eigen grenzen heen en dan treedt onherroepelijk hun zelfbescherming in werking, en die bestaat onder meer uit geen zin in seks hebben. Dat is een heel gezond mechanisme. Het is dus heel belangrijk dat het beeld van seks verandert, naar een beeld waarin vrouwelijk genot een even grote rol speelt, en waarin de vrouw bepaalt of er penis-in-vaginaseks is, namelijk alleen als zij daar zelf naar verlangt.

Het is dus totaal geen probleem om geen (zin in) seks te hebben, maar als je het - voor jezelf - anders wilt, begin dan (weer) verbinding te maken met je eigen seksualiteit en vervolgens je eigen verlangens te volgen. En dat begint met eerst zelf seksuele opwinding te gaan voelen. Want het idee is vaak dat een partner bij een vrouw seksuele opwinding moet opwekken. Maar dat is iets wat iemand zelf laat ontstaan, en deelt. We zijn daarin niet afhankelijk. Veel vrouwen weten echter niet precies wat seksuele opwinding voor hen betekent en hoe het aanvoelt. Dat verschilt ook per persoon, maar als je wilt kun je dit zeker gaan ontdekken.' In dit artikel deelt Van Alderen hoe je dit zou kunnen aanpakken.

Ik heb een verminderd libido door een depressie. Wat helpt?

'De eerste vraag die beantwoord moet worden is of je er voor jezelf last van hebt dat je minder zin hebt in seks. Want als dat niet het geval is, is er ook geen probleem. Wellicht leidt het gebrek aan zin in seks tot problemen in je relatie, waardoor je je zorgen maakt? In dat geval ligt het probleem in je relatie. Of ga je twijfelen aan jezelf omdat je denkt dat seks iets is dat hoort of moet als je een relatie met iemand hebt? Dit is niet zo, seks is nooit iets dat moet of hoort, het is iets om te doen als je ernaar verlangt. En daar zit de crux. Want seksuele opwinding, verlangen en genot draaien om voelen. Als je depressief bent overheersen sombere en/of angstige gevoelens. Dit kun je niet los zien van elkaar. Het is ontzettend logisch dat de zin in seks er dan niet is.'

Kan je libido verlagen of verdwijnen als je kilo's aankomt?

'Nee, dat kan niet. Zoals hiervoor al aan bod kwam bestaat libido niet. Seksueel verlangen ontstaat elke keer opnieuw, mede als gevolg van seksuele opwinding. En ook seksuele opwinding ontstaat niet spontaan, maar is een gevoel dat ontstaat als reactie op iets dat voor jou op dat moment opwindend is. Zo'n seksuele prikkel komt binnen via je zintuigen - dus iets dat je ziet, hoort, voelt, ruikt of proeft-, of van binnenuit zoals een sensatie, gedachte, fantasie of herinnering. Om open te staan voor deze seksuele prikkels en te kunnen opmerken wat ze teweegbrengen, is een belangrijke voorwaarde dat je je fijn voelt in je lijf en dat je met je aandacht aanwezig bent in je lijf. Veel vrouwen vertellen me dat ze als ze zijn aangekomen, net zoals jij, zich niet meer fijn voelen in hun lichaam. Ze kijken naar hun lichaam vanuit een derde persoon en oordelen er dan negatief over. Ze schamen zich ervoor, voelen zich onzeker of ontevreden. Dit zorgt voor spanning en 'in je hoofd' gaan zitten, en haalt je weg bij voelen ín je lichaam, bij je beleving, terwijl seksuele opwinding, verlangen en genot juist daarom gaan. Pas als je comfortabel kunt zijn met je eigen naakte lijf, kun je echt ontspannen, ongeremd zijn, je vrij voelen, en genieten.' Wil je hier meer over weten? Van Alderen vertelt in dit artikel meer over de gevolgen van zelfobjectificatie.

Wat als je na drie kinderen geen zin meer hebt in seks? Het liefst ga ik gewoon lekker slapen

'Zeer begrijpelijk. Het ouderschap is nog steeds veel- en vooral het moederschap. Het gezinsleven is daardoor met name voor vrouwen emotioneel, mentaal en fysiek veel uitputtender dan voor mannen. Dan moet de seks wel heel lekker zijn, wil je er nog naar verlangen als je eindelijk uitgeput in bed ligt. En ook dat is voor de meeste vrouwen niet het geval omdat partnerseks meestal nog steeds vooral om zijn genot draait met een focus op penis-in-vaginaseks en het orgasme van de man. Daarnaast wordt de behoefte aan intimiteit voor moeders vaak al meer vervuld door hun kinderen dan voor vaders, simpelweg omdat moeders meer bij hun kinderen zijn, maar ook omdat moeders in veel gezinnen nog altijd meer knuffelen en vaker diepere gesprekjes met hun kinderen voeren dan vaders.

Het is voor jou als moeder vooral belangrijk goed voor jezelf te zorgen, en tijd vrij te maken waarin je kunt ontspannen en opladen van het gezinsleven dat veel vraagt, en tot jezelf kunt komen. Pas dan kun je weer gaan voelen wat je eigen verlangens zijn. En seks komt dan wellicht wel, of niet en dan is het ook geen probleem, want het is geen 'must'. Juist het maken van seks tot iets dat moet leidt tot de meeste problemen, omdat er daardoor drang en druk op komt te staan waardoor ontspanning, spontaniteit, tederheid, speelsheid, vrijheid en genot om zeep worden geholpen.'

Ik zit in de overgang en heb geen zin in seks. Helpt het om hormonen te slikken?

'Zin in seks wordt niet veroorzaakt door hormonen, maar door onder meer seksuele opwinding. Het is een misverstand dat oestrogenen, testosteron en progesteron daar invloed op hebben. Het heeft dus ook geen zin hormonen te gaan nemen om meer zin in seks te krijgen. Ook heeft leeftijd geen invloed op seksuele opwinding. Daarnaast zijn pijn en droogheid bij penis-in-vaginaseks geen overgangsklachten, maar signalen dat je iets aan het doen bent waar je niet echt naar verlangt. De overgang heeft, in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, geen directe invloed op seksualiteit. Wel kunnen klachten die met de overgang samenhangen, zoals slecht slapen, somberheid en je gewoon niet fijn voelen, effect hebben op seksualiteitsbeleving. Maar dat geldt ook voor vrouwen die niet in de overgang zijn.'

Ik heb geen zin in seks en krijg het gevoel dat ik mijn partner daardoor afwijs. Wat te doen?

'Door geen zin in seks te gaan ervaren als een afwijzing van of door je partner maak je het persoonlijk en erg groot. Dan wordt het allemaal erg krampachtig. Dat jij geen zin hebt in seks zegt iets over jou. Je zult er goede redenen voor hebben. Ga er samen over in gesprek en creëer openheid. Probeer daarbij weg te blijven van gevoelens van schuld en afwijzing over en weer. De insteek van dergelijke gesprekken is elkaar proberen te begrijpen, te zien hoe het voor de ander is, zonder iets te willen veranderen, dat is het belangrijkste.

Daarnaast kun je wat meer luchtigheid en rust creëren door wel lichamelijk intiem te zijn zonder dat er opwinding of seks volgt. Dat moet gewoon kunnen. Bijvoorbeeld knuffelen, zoenen, naakt tegen elkaar aan liggen in bed, samen douchen, strelen of masseren. Daarmee verdiep je de intimiteit en haal je de druk eraf. Want ik weet door de verhalen in mijn spreekkamer dat het in veel relaties een beperking is dat knuffelen, zoenen of strelen vaak overgaat in seks. Hij wordt er opgewonden van en dringt aan op seks, of zij denkt dat ze iets met zijn opwinding moet of voelt zich onder druk gezet, en gaat dan maar mee. Uiteindelijk leidt dit vaak tot vermijding van lichamelijk contact, wat natuurlijk zonde is.

Afspreken om geen seks, maar wel lichamelijk intiem contact te hebben, heeft al voor heel veel koppels in mijn praktijk goed uitgewerkt. En heeft de partner daar moeite mee? Dan zou dat weleens een groot deel van het probleem kunnen zijn. Druk, drang en seks verbinden met schuld of afwijzing nemen namelijk vrijheid, ontspanning, opwinding, en dus genot, weg.'

Ik heb geen zin in seks. Ben ik nu ongezond bezig?

‘Je leest inderdaad zeer regelmatig dingen als 'seks is onmisbaar voor je fysieke en mentale welzijn', 'het is supergezond om seks te hebben', of zelfs 'seks is levensenergie'. Deze uitspraken worden door allerlei 'sexperts' maar ook zelfs door sommige seksuologen gedaan. Hiermee wordt seks echter veel te belangrijk gemaakt. En het is ook niet waar. Seks kan leuk en verbindend zijn, maar vooralsnog is dat voor heel veel vrouwen niet het geval. Veel vrouwen voelen zich dan ook alleen maar meer tekortschieten en onder druk gezet door dergelijke uitspraken, waardoor ze stress ervaren, en dat is wel ongezond. Daarnaast is seks geen levensbehoefte, en zijn er in een relatie heel veel andere dingen die je samen kunt doen die leuk en verbindend zijn.

Iedereen ontdekt en bepaalt voor zich welke betekenis diegene aan seks geeft, en welke plek het in haar leven krijgt. En dat kan ook zijn dat je niet zoveel hebt met seks, en daar is niets mis mee. Iedereen is anders, en niets geldt voor iedereen. Er is geen normaal of 'hoe het hoort'. Vergelijken, voorschrijven en oordelen heeft dan ook helemaal geen zin.'

Ik heb geen zin in seks. Is er iets mis met mij?

'De vrouwen die ik zie in mijn spreekkamer denken vaak dat er iets grondig mis is met ze, omdat ze geen zin hebben in seks, omdat ze er niet van genieten. Ze voelen zich stuk, schuldig, abnormaal. Maar er is natuurlijk niets mis met vrouwen. Er is iets grondig mis met het beeld dat er van seks is gecreëerd.

Daarbij is 'geen zin' eigenlijk een verschil in seksueel verlangen. Ik heb namelijk nog nooit iemand op mijn spreekuur gehad die geen partner had, en die er zo'n last van had dat ze geen zin had in seks. Het is dus bij uitstek iets dat speelt en tot uiting komt tussen twee mensen. Op een of andere manier krijgt degene met de minste zin in seks echter altijd het probleem toebedeeld. En dit is in een relatie tussen een vrouw en een man meestal de vrouw. Zowel hij als zij vinden dat zij het moet 'oplossen', en dus zoekt zij hulp. Terwijl zij natuurlijk ook kan zeggen dat ze vindt dat híj een probleem heeft omdat hij te vaak seks wil, of op een manier die zij niet fijn vindt, maar dat gebeurt vrijwel niet. En dat zij er hele goede redenen voor heeft om geen zin in seks te hebben, daar gaat het al helemaal nooit over. Want om zin te hebben in seks is het belangrijk dat de seks die je hebt niet 'wel oké is' of 'geen pijn doet', maar dat je er echt van kunt genieten. En ook dat je het vanuit je eigen verlangens en vrij van druk doet. Dit alles voor veel vrouwen niet het geval.

Als je geen zin hebt in seks is er niets mis met je. Laat je dus niets wijsmaken door uitspraken als 'er is altijd wat aan de hand als je geen zin in seks hebt'. Het is pas een probleem als je geen zin hebt in seks en dit voor jezelf graag anders zou zien maar niet lukt om het te veranderen.

In dat geval helpt het zeker om eerst eens kritisch te kijken naar de mate waarin je stress ervaart. Want stress en (zin in) seks gaan niet samen. En verder kunnen dit artikel en natuurlijk ook mijn boek Wellust je een goed eind op weg helpen.'

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?