Dit zijn negen fabels over de zomerzon
Moet je echt zonnebrand smeren op een bewolkte dag? En is zonnebrandcrème kankerverwekkend?
© Getty Images - Catherine Falls Commercial
Dat de zon niet goed is voor je huid weet je vast wel. Toch blijven we de boodschap herhalen. Waarom? Vorig jaar werd huidkanker in Nederland het vaakst gediagnosticeerd van alle kankers. Maar ook al doet de zon niet veel goeds voor je huid, hij geeft ons vaak wel een dosis positieve energie. Hoe doe je dat dan: gezond in de zon? Hoe meer kennis je hebt, hoe minder gevaar je huid loopt. Daarom vroegen we onze expert van dienst, dermatoloog Daniel Kadouch, hoe het nou zit met deze negen fabels.
Fabel 1: Zolang je niet verbrandt, is er niks aan de hand
De zon staat hoog aan de hemel en je bent lekker aan het luieren op het strand. Je huid prikt wel een beetje, maar je kleurt nog niet rood, dus je besluit nog een uur te blijven liggen. Je gaat ervan uit dat zolang je niet verbrandt, er niks aan de hand is. Maar... feit is dat zelfs als je niet verbrandt, er schade aan de huid zal ontstaan.
Na blootstelling aan UVA vindt er oxidatie plaats van het pigment (melanine) dat in de huid aanwezig is. Na blootstelling aan UVB gaat de productie van melanine omhoog. De gecombineerde uv-straling (UVA en UVB dus) beschadigt de huidcellen én het collageen. En dat draagt bij aan huidveroudering en verhoogt het risico op huidkanker. Kadouch: 'Het verkleuren van de huid is eigenlijk al huidbeschadiging. Dus ook als je niet verbrandt en wel bruin wordt, loop je alsnog een vergroot risico op huidkanker. Wees blij met je eigen huidskleur, het ideaalbeeld dat je bruin van de zon moet zijn en het verheerlijken hiervan is met de kennis van nu allang achterhaald.'
Fabel 2: De zonnebank is niet schadelijk
Het is schrikken, maar de cijfers liegen er niet om: in 2023 kregen 77.000 mensen in Nederland de diagnose huidkanker. Het is dan ook de meest voorkomende kanker. Niet alleen de zon is hiervoor verantwoordelijk, de zonnebank is net zo schadelijk. Onder de zonnebank word je in korte tijd blootgesteld aan een hoge dosis UVA-straling en neemt het risico op huidkanker flink toe.
Volgens een onderzoek uit 2020 van de Samenwerking Verantwoord Zonnen (SVZ) gaan bijna 1,5 miljoen mensen minimaal een keer per jaar onder de zonnebank. Uit dit onderzoek bleek ook dat de zonnebank vooral populair is in de leeftijdsgroep 18-34 jaar. Een studie gepubliceerd in het medische tijdschrift Cancers stelde dat het gebruik van de zonnebank vóór je twintigste de kans op het ontwikkelen van melanoom (de dodelijkste vorm van huidkanker) met 47 procent kan vergroten. In Australië zijn zonnebanken daarom al sinds 2015 verboden, in Brazilië inmiddels ook.
Fabel 3: Je krijgt kanker van het smeren met zonnebrandcrème
Je hebt vast weleens ergens gehoord of gelezen dat het gebruik van een crème met SPF juist huidkanker veroorzaakt en niet voorkomt. Kadouch: 'Er gaat zo veel rond dat het moeilijk is om waarheid en onwaarheid te onderscheiden. Hierin is het belangrijk om de adviezen van experts te blijven volgen. Kritisch zijn is niet erg, maar het moet er niet toe leiden dat je onbeschermd de zon in gaat.'
Fabel 4: Met een fles zonnebrand doe je ongeveer een week
Helaas, de wetenschap is nog niet zover dat je met één laagje heel de dag beschermd bent. Een zonnebrandcrème moet nog steeds minstens elke twee uur opnieuw worden aangebracht als je in de zon – en ook in de schaduw – bent. Transpireer je veel of ben je veel in het water, dan zelfs vaker. En breng het vooral ook niet te zuinig aan: je hebt voor je gezicht en hals twee theelepels nodig, voor je armen en benen een borrelglas en voor je lichaam ook een borrelglas. Dat komt neer op ongeveer 50 milliliter per keer. Ben je heel de dag buiten of op het strand, bijvoorbeeld tijdens vakantie? Met een fles van 250 milliliter kun je je zo’n vijf keer insmeren.
Fabel 5: Je hoeft op een bewolkte dag echt geen zonnebrand te gebruiken
Je ziet wolken en denkt dat je geen SPF nodig hebt. Verkeerd gedacht. Bewolking vermindert wel de zonkracht en warmte, maar houdt uv-straling nauwelijks tegen. Op een bewolkte dag bereikt nog steeds twee derde van de 'onbewolkte' uv-straling de aarde. Ook als er donkere onweerswolken aan komen rollen, reflecteren uv-stralen vanaf de zijkanten van de wolken. Dit versterkt de straling, soms met wel meer dan vijftig procent. Dus zegt het weerbericht 'deels bewolkt', smeer je ook dan goed in. Zeker als je een uitgebreide huidverzorgingsroutine hebt met retinol, vitamine C en andere actieve stoffen wil je elke dag een goede zonnebrand gebruiken.
Ben je benieuwd naar de andere vier fabels over onder andere het verschil tussen factor 30 en factor 50 en zelfbruiner? En ben je nog op zoek naar goede SPF-producten die je beschermen van top tot teen? Je leest het in ons olympisch nummer - verkrijgbaar via de link hieronder.