Tips van de psycholoog om beter om te gaan met afwijzing
Het probleem is dat we afwijzing tot iets persoonlijks maken, terwijl het een onvermijdelijk onderdeel van het leven is.
Of je nou bent afgewezen voor een baan of niet bent uitgenodigd voor een borrel: afgewezen worden, doet een beetje pijn. Maar je kunt ook groeien van zo’n ervaring. Daarom geeft psycholoog Josje Smeets tips om beter om te gaan met afwijzing.
Waarom is een afwijzing zo pijnlijk?
Als kind kon je urenlang piekeren over waarom je niet werd uitgenodigd op een verjaardagsfeestje. Als tiener huilde je op de wc omdat je niet was gekozen voor de schoolmusical. En als volwassene kun je je er moeilijk overheen zetten als je date niet klaar is voor een relatie of je na een sollicitatie voor de zoveelste keer hoort dat er een andere kandidaat is gekozen. Als je je herkent in een van deze voorbeelden, hoor je waarschijnlijk al je hele leven dat je gevoelig bent. Soms is dat een compliment, maar het is vaker een opmerking over de manier waarop je omgaat met afwijzing en falen. Toch is het logisch dat die ervaringen pijn doen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat alleen al de gedachte aan een eerdere afwijzing (doordat je een foto ziet van een ex die je hart brak, bijvoorbeeld) hetzelfde deel van je hersenen activeert dat reageert op fysieke pijn. Auw!
Er is een reden dat afwijzing zo pijnlijk is. 'Al sinds de oertijd is je brein bezig met overleven', vertelt gelukspsycholoog JosjeSmeets. 'Buiten de groep vallen betekende een dreiging voor je overleving. Die oeroude angst leeft nog steeds in ons, maar dan in een andere setting.' Het probleem is dat we afwijzing tot iets persoonlijks maken, terwijl het een onvermijdelijk onderdeel van het leven is.
Tips om beter om te gaan met afwijzing
De volgende tips helpen je niet alleen beter omgaan met afwijzing, maar hebben ook impact op je algemene humeur en mentale gezondheid. Zo wordt afwijzing een ervaring waarvan je kunt leren.
Train je brein om positief te observeren
'Ons brein is erop ingesteld om op zoek te gaan naar afwijzing', zegt Smeets. 'Dat doen we automatisch, omdat we door de evolutie hebben geleerd te letten op negatieve signalen om te overleven. Stel: je krijgt tijdens een beoordelingsgesprek vijf positieve en vijf negatieve feedbackpunten. Dan pieker je over die negatieve punten.' Het is dus belangrijk je brein te trainen om zich te richten op het positieve.
Tip: schrijf aan het einde van de dag, hoe zwaar die ook was, in een dankbaarheidsdagboek vijf dingen op die wél goed zijn gegaan. 'Je brein vindt dat niet vanzelfsprekend, dus moet je er zelf aandacht aan geven.'
Identificeer je niet met de afwijzing
Je hebt opbouwende kritiek gekregen op je werk, je bent gedumpt door een leuke date of je hebt jarenlang je ziel en zaligheid gestopt in het schrijven van een roman, en nu je eindelijk de moed had gevonden om je manuscript op te sturen werd het direct afgewezen. Het voelt in zulke situaties misschien alsof de wereld is vergaan – omdat die baan, relatie of dat creatieve project jouw wereld was, jouw identiteit. Maar: 'Als mensen je afwijzen, zegt dat negen van de tien keer meer over hún behoeften', stelt Smeets. 'Ze zijn op zoek naar iets anders. Dat heeft niets met jou te maken. Dit is een gedachte die je kunt trainen om dingen niet persoonlijk op te vatten, jezelf niet te identificeren met afwijzing en het bij de ander te laten. Hoe meer je hieraan werkt, hoe beter je erin wordt.'
Denk na over wat je blij maakt
Positieve affirmaties ('ik ben goed genoeg', 'ik word gewaardeerd') kunnen je zelfwaardering versterken. Maar elke dag tegen jezelf in de spiegel zeggen dat je een geweldig, waardevol persoon bent in de hoop dat je het ooit zult geloven, werkt misschien niet voor jou. Graaf dan eens wat dieper en vraag je af: waar krijg ik energie van? Smeets: 'Probeer te ontdek ken waar je hart sneller van gaat kloppen en maak daar microdoelen van. Vind je het leuk om op de ukulele te tokkelen? Daag jezelf dan uit om deze maand drie liedjes te kunnen spelen.' Hoe beter je weet wat je gelukkig maakt, hoe positie ver je over jezelf zult denken en hoe beter je kunt omgaan met afwijzing.
Benieuwd naar de andere tips van psycholoog Josje Smeets? En wil je meer weten over wat je hechtingsstijl zegt over je afwijzingsstijl? Je leest het in ons gloednieuwe nummer - dat nú (!) in de winkel ligt.