Moet je vaak gapen? Waarom vermoeidheid niet altijd de reden is
En waarom is gapen eigenlijk aanstekelijk?
Moet je vaak gapen, ook als je eigenlijk niet moe bent? Of als je iemand anders ziet gapen? Dit heeft alles te maken met de bijzondere functie van gapen. Hier lees je er alles over.
Waarom gapen we eigenlijk?
Gekke vraag, we gapen toch gewoon omdat we moe zijn? Dat lijkt voor de hand te liggen, ja, maar volgens bioloog Jorg Massen ligt het net een beetje anders. 'We gapen om onze hersenen af te koelen,' vertelt hij in de podcast van de Universiteit van Nederland. 'In onze hersenen gebeurt er natuurlijk van alles. We verwerken de hele dag door informatie, en dat doen we met neuronen. Deze hersencellen sturen de hele dag door kleine elektrische schokken of stroompjes.'
Zoals je je kan voorstellen, komt daar ook warmte bij vrij. 'Onze hersenen werken echter het beste op een bepaalde temperatuur, op 38,5 graad om precies te zien. Stijgt de temperatuur, dan werken de hersenen minder goed. Gapen helpt om weer iets af te koelen: je trekt je mond heel ver open en ventileert als het ware je mond- en neusholte. Daarachter lopen de aderen, die naar de hersenen gaan. Door de koude lucht koel je het bloed en daarmee ook je hersenen af.' Bizar!
Maar waarom gapen we dan bij vermoeidheid?
Als we gapen om onze hersenen af te koelen, waarom gapen we dan in de avond of als we moe zijn veel meer dan op andere momenten? 'De lichaamstemperatuur neemt gedurende de dag richting de avond toe,' aldus Massen. 'Daarom gapen we in de avond meer.' Moet je ook overdag vaak gapen? Let er dan eens op wanneer je gaapt. Heb je uren achter elkaar gewerkt zonder pauze te nemen? Niet zo gek dat je hersenen on fire zijn! Gun jezelf even wat rust en laat je hersenen afkoelen.
Trouwens: dit is ook de reden dat je tussendoor of in je lunchpauze liever niet op je telefoon moet zitten - nog meer informatie voor je brein om te verwerken, en geen kans om af te koelen. Ga liever even buiten wandelen of doe ontspannende ademhalingsoefeningen.
Waarom werkt gapen aanstekelijk?
Je bent absoluut niet moe, maar ziet iemand anders gapen - en voordat je het weet, gaap je zelf mee. Hoe kan dit? 'Er is onderzoek gedaan naar waarom gapen zo aanstekelijk is,' vertelt Massen. 'Het is eigenlijk een slim principe dat over miljoenen jaren zo geëvolueerd is. Stel je voor dat iemand een bepaalde dreiging ervaart, dan helpt gapen om scherp en helder te blijven, waardoor diegene beter met de dreiging om kan gaan en een grotere overlevingskans krijgt. Als jij dat ziet, dan ga je jezelf dus ook op scherp zetten om met de potentiële dreiging om te gaan. Dit zien we nog steeds bij veel diersoorten terug.'
Je hoeft niet eens iemand anders te zien, alleen al het geluid van gapen of de gedachte eraan kunnen ervoor zorgen dat je gaapt. Moest je al gapen door dit artikel te lezen? Goed zo, lekker scherp (en koel) blijven!