Bloedverlies tijdens of na overgang: wanneer moet je je zorgen maken?

Bloedverlies na de overgang kan voor veel vrouwen een verontrustend symptoom zijn. De overgang is een natuurlijke fase in het leven van een vrouw waarin haar menstruatiecyclus geleidelijk stopt en ze niet langer vruchtbaar is. Tijdens deze periode ondergaat het lichaam verschillende hormonale veranderingen, waaronder een daling van de oestrogeenspiegels. Bloedverlies na de overgang kan verschillende oorzaken hebben, waarvan sommige onschuldig zijn, maar andere mogelijk medische aandacht vereisen.

Wanneer moet je je zorgen maken? We vragen het aan gynaecologen Mary Beshay van het Haaglanden Medisch Centrum en dr. Frans Lim van IJsselland Ziekenhuis.

Kun je in de overgang nog ongesteld worden?

De overgang verwijst eigenlijk naar de periode van verandering die vrouwen ervaren tijdens de premenopauze, perimenopauze, menopauze én postmenopauze. Tijdens elke fase gebeuren er andere dingen in je lichaam. 'Het begint met de premenopauze waarbij je nog een regelmatige menstruatie hebt, maar al wel wat andere overgangsklachten kunt ervaren. Vervolgens kom je in de perimenopauze, de fase waarin je menstruatiecyclus verandert en uiteindelijk zelfs stopt (menopauze). Je bereikt de menopauze als je 12 maanden lang geen bloedverlies (menstruatie) hebt gehad. Daarna volgt de postmenopauze', vat Beshay kort samen.

Dus ja, je kunt wel degelijk ongesteld worden tijdens de overgang. En ja, het is ook heel normaal als die menstruaties veranderen. Bij de één is de menstruatiecyclus simpelweg wat regelmatiger dan bij de andere. Het kan dus variëren van zware bloedingen tot slechts een vleugje bloed hier en daar. De hormonale schommelingen die de overgang kenmerken, kunnen de menstruatiecyclus behoorlijk ontregelen. 'Tijdens de overgang vermindert de productie van oestrogenen door de eierstokken, waardoor de menstruatiecyclus onregelmatig kan worden', legt dr. Lim uit. 'Vaak zie je dat eerst de menstruaties sneller op elkaar komen en dat daarna de periodes tussen de menstruaties steeds langer worden en het bloedverlies ook vaak heviger wordt. Er is vaak geen peil op te trekken, want er zijn ook vrouwen die helemaal geen veranderingen opmerken en van de ene op de andere dag stoppen met menstrueren.'

Hoe is de menstruatiepijn tijdens de overgang?

Voor sommigen kan het voelen alsof de menstruatiepijn alleen maar erger wordt naarmate ze de overgang naderen. Dit kan te wijten zijn aan hormonale veranderingen die de gevoeligheid voor pijn kan verhogen. Anderen hebben juist minder bloedverlies en ervaren ook minder menstruatiepijn. Kortom: dit verschilt per persoon.

Heb je erge klachten? Dan zijn er manieren om de pijn te verzachten, van warme kruiken tot ontspanningstechnieken en zelfs medicatie indien nodig. Het is belangrijk om met je arts te praten als de pijn ondraaglijk wordt of als je andere symptomen ervaart die verontrustend zijn.

Wat is abnormaal bloedverlies tijdens de overgang?

'Abnormaal bloedverlies is als menstruaties lang aanhouden of wanneer je last hebt van hevig bloedverlies', legt de gynaecoloog uit. Soms blijven de menstruaties uit en kunnen er lange tussenpozen zijn. 'Vergeet niet dat ná de menopauze (de laatste menstruatie) elke vorm van bloedverlies een goede reden is om je huisarts te raadplegen.' Die zal dan een uitstrijkje afnemen en je eventueel doorverwijzen voor een echo. 'Het kan ook zijn dat je direct doorgestuurd wordt voor de complete analyse bij de gynaecoloog. Afhankelijk van hoe de onderlinge afspraken zijn tussen huisartsen en gynaecologen in de regio.'

Wat betekent bloedverlies na de menopauze?

Soms weten vrouwen niet precies wanneer hun laatste menstruatie was. Daardoor is het lastig te achterhalen of de menopauze al heeft plaatsgevonden of niet. 'Dat is ook de reden dat als de menstruaties onregelmatiger worden het goed is om dit bij te houden in de agenda, kalender of menstruatie-app', legt Beshay uit. Als een vrouw dan de analyse heeft gehad en alles blijkt goed te zijn, dan kan de arts alsnog zeggen dat je 'een verlate menstruatie' hebt gehad. 'Dit is dan een onschuldige bloeding. Goed om in elk geval niet zelf deze conclusie te trekken, maar bij een bloeding eerst een arts te raadplegen.'

Bloedverlies na de menopauze kan soms meerdere oorzaken hebben en betekent niet altijd slecht nieuws. Dit onderscheid kan je niet zelf maken, vandaar dat Beshay benadrukt om echt langs de huisarts te gaan om dit goed uit te zoeken. 'Bij ongeveer 1 op de 10 vrouwen wordt een kwaadaardigheid gevonden. Dit kan baarmoederhalskanker zijn of baarmoederkanker. De meeste vrouwen hebben een goedaardige onderliggende oorzaak, zoals een poliep (kleine slijmvliesbobbeltjes) of droogte van het slijmvlies van de vagina.' Verder kunnen volgens Lim schildklierafwijkingen, vleesbomen (myomen) of poliepen van de baarmoedermond of van het baarmoederslijmvlies verandering van het bloedingspatroon veroorzaken.

Het is volgens Beshay goed om de oorsprong van het bloedverlies duidelijk te hebben. 'Weet je zeker dat het vaginaal bloedverlies is of kan de oorzaak ook een aambei zijn of komen door bloedverlies uit de anus of urinebuis de bron van het bloedverlies. Een niet vaginale oorzaak vergt een andere aanpak en eventuele verwijzing naar een andere specialist.'

Kan hormoontherapie helpen bij abnormaal bloedverlies tijdens de overgang?

'Een menstruatiestoornis in de perimenopauze wordt meestal niet behandeld met hormoonvervangende therapie. Wel kan een Mirena spiraal deel uitmaken van de hormoontherapie en tegelijk de menstruatiestoornis oplossen', zegt Beshay. Al heeft dit volgens gynaecoloog Lim na het 52e levensjaar niet meer de voorkeur. 'Behandeling met pillen met progestagenen zijn wel een mogelijkheid. Ook zijn er niet-hormonale pillen die het bloedverlies kunnen verminderen', zegt hij. Bij bloedverlies vanwege droogte van het slijmvlies van de vagina wordt dit behandeld met lokale oestrogeen toediening in de vorm van een crème of ovule (vaginale zetpil).

Belangrijk om ook te vermelden is dat bij eventuele hormoonbehandeling van andere overgangsklachten (als je nog een baarmoeder hebt) je naast de oestrogeensuppletie ook altijd progesteron voorgeschreven krijgt, ter bescherming van het baarmoederslijmvlies. Lim: 'Bij alleen maar oestrogenen zou het baarmoederslijmvlies te veel gestimuleerd kunnen worden en kan de kans op kanker van het baarmoederslijmvlies stijgen. Deze bescherming met progesteron wordt zowel voor als na de laatste menstruatie gegeven.'

Kortom: de overgang mag dan wel een periode zijn van veranderingen en verrassingen, maar dat betekent niet dat je in het duister hoeft te tasten als het gaat om een (verlate) menstruatie en bloedverlies. Wees alert op veranderingen in je menstruatiecyclus, luister naar je lichaam en aarzel niet om aan de bel te trekken als je onzeker bent.

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?