Hoeveel invloed kan stress hebben op je menstruatie?

Overvolle agenda's, deadlines, verplichtingen, intense trainingen en sociale druk: het leven gaat niet altijd over rozen. De stress die daarbij komt kijken kan een onverwachte effect hebben op je menstruatiecyclus.

Stress kan een echte spelbreker zijn als het gaat om je maandelijkse periode. Het kan leiden tot onregelmatige menstruaties, vroegtijdige bloedingen of zelfs het uitblijven van je menstruatie. Hoe dat komt? Nou, dat heeft allemaal te maken met hormonen. Emma Paternotte is gynaecoloog en deelt graag uitgebreid haar kennis hierover.

Hoeveel invloed heeft stress op menstruatie?

Menstruatie is een natuurlijk onderdeel van het leven van veel vrouwen. Wanneer je gestrest bent, pompt je lichaam het stresshormoon cortisol in je systeem. Andere hormonen zoals progesteron en oestrogeen kunnen ook uit balans raken. En als die hormonen in de war raken, kan je menstruatiecyclus ook in de war raken. Je wordt dan onregelmatig of zelfs helemaal niet meer ongesteld door stress.

Er zijn twee soorten stress die allebei op hun eigen manier je menstruatiecyclus kunnen beïnvloeden:

Mentale stress

Mentale stress verwijst naar de spanning en druk die ontstaan door psychologische factoren, zoals zorgen, angst, frustratie en de uitdagingen van het dagelijks leven. Het kan voortkomen uit verschillende bronnen, zoals werkgerelateerde stress, financiële problemen, relationele spanningen of druk van sociale verwachtingen. Mentale stress kan leiden tot emotionele onrust, vermoeidheid, slaapproblemen en andere symptomen die je geestelijk welzijn beïnvloeden.

Fysieke stress

Fysieke stress daarentegen heeft betrekking op de belasting opje lichaam als gevolg van fysieke activiteit, overbelasting, letsel of andere lichamelijke uitdagingen. Het kan voortkomen uit intense trainingen, topsport, zwaar werk, slechte houding, slecht slapen of herstel van blessures. Fysieke stress kan leiden tot spierpijn, vermoeidheid, stijfheid en andere lichamelijke symptomen die jouw fysieke welzijn aantasten.

Volgens Paternotte kan fysieke stress impact hebben op je cyclus. Zo ziet zij dat veel topsporten een onregelmatige of zelfs uitblijvende menstruatie hebben. 'Te veel en te intensief sporten kan namelijk leiden tot een verstoring van de energiebalans in het lichaam. Hierdoor kunnen de hormonen ook uit balans raken. Door de verandering in concentratie van onder andere oestrogeen en progesteron kan de menstruatiecyclus ontregelen.

Paternotte benadrukt dat lang niet alleen intensieve topsporters risico lopen op cyclusstoornissen door fysieke stress. Ook vrouwen die regelmatig sporten naast hun dagelijkse bezigheden kunnen hiermee te maken krijgen. 'Het is een combinatie van te veel fysieke activiteit en mogelijk onvoldoende voedingsinname die een negatieve invloed kan hebben op de hormonale balans', legt ze uit.

Het belang van een regelmatige menstruatiecyclus

De menstruatiecyclus is een complex proces dat wordt gereguleerd door verschillende hormonen, zoals oestrogeen en progesteron. Deze hormonen spelen een cruciale rol bij de rijping en het vrijkomen van eicellen, evenals bij het reguleren van de opbouw en afbraak van het baarmoederslijmvlies.

'Een regelmatige menstruatiecyclus is vaak één van de eerste signalen die aangeeft hoe fit iemand is en hoe goed je lichaam herstelt', legt de gynaecoloog uit. 'Wanneer de hormonale cyclus verstoord raakt, kan dit leiden tot cyclusstoornissen, met name door een tekort aan oestrogenen. Fysieke stress komt niet alleen tot uiting in het uitblijven van de menstruatie, maar kan ook andere symptomen kan veroorzaken. Alleen zijn dit vaak vage symptomen zoals vermoeidheid, slecht herstel en blessures die je niet direct linkt aan stress. Ook kan je hierdoor minder lekker in je vel zitten of vaker ziek zijn.'

Hoe gevaarlijk is een onregelmatige menstruatie?

De impact van intensief sporten op je menstruatiecyclus kan variëren van milde tot ernstige verstoringen. Sommige vrouwen ervaren mogelijk alleen kleine veranderingen in de duur of intensiteit van hun menstruatie, terwijl anderen last kunnen krijgen van amenorroe, waarbij de menstruatie volledig uitblijft. Dit kan gepaard gaan met symptomen zoals vermoeidheid, stemmingswisselingen en verminderde prestaties bij het sporten.

Volgens Paternotte is het niet direct een groot probleem als je menstruatie een aantal keer uitblijft, maar op de langere termijn kan dit wel zorgwekkend zijn. 'Al weten we niet zo goed wat precies 'een lang termijn' is en of dat al na zes maanden is of pas na twee jaar', geeft ze toe. Toch is het belangrijk om op tijd aan de bel te trekken, omdat een tekort aan oestrogeen het risico op osteoporose verhoogt. Dit kan leiden tot botbreuken en gewrichtsklachten. 'Daarnaast zijn oestrogenen essentieel voor een gezond hart- en vaatstelsel.'

Het vinden van de balans

Het is belangrijk voor vrouwen die regelmatig intensief sporten om de balans te vinden tussen lichaamsbeweging en rust. Het luisteren naar je lichaam en het nemen van rustdagen wanneer dat nodig is, kan helpen om fysieke stress te verminderen en de hormoonbalans te herstellen. Daarnaast kan het aanpassen van je trainingsprogramma, bijvoorbeeld door te kiezen voor minder intensieve activiteiten tijdens de menstruatie, ook gunstig zijn. Ook is het belangrijk om voldoende voeding tot je te nemen, zodat de energiebalans goed intact blijft.

Wat is cycle syncing?

De invloed van je menstruatie op je sportprestaties kan per persoon verschillen. 'We weten dat tijdens het eerste deel van je cyclus, direct na je menstruatie, de oestrogeenspiegels het hoogst zijn. Oestrogeen werkt spierversterkend. Het lijkt daarom zinvol om in die weken meer krachttraining te doen, hoewel de wetenschap hier nog geen definitieve conclusies over heeft getrokken', onthult Paternotte. Verder voelen sommige vrouwen zich tijdens de menstruatie slapper, waardoor een rustige training beter is. Toch geldt dat niet voor iedereen. 'Sommige vrouwen ervaren tijdens hun menstruatie zelfs een verbetering van kracht en prestaties.' Dit benadrukt het belang van een persoonlijke benadering bij het beheren van fysieke stress en training tijdens de menstruatiecyclus. Er wordt momenteel meer onderzoek gedaan naar het concept van 'cyclusgerichte training', waarbij rekening wordt gehouden met de verschillende hormonale niveaus tijdens de menstruatiecyclus om de trainingsprestaties te optimaliseren. Lees hier over de voordelen van cycle syncing.

Wat kun je doen?

Er is dus wel degelijk een duidelijk verband tussen de hormonale menstruele cyclus en stress, met name fysieke stress door (te) intensief sporten. 'Het is belangrijk voor vrouwen om zich bewust te zijn van deze relatie en te luisteren naar hun lichaam om een gezonde balans te vinden tussen lichaamsbeweging, inname energie en rust', zegt Paternotte. 'Zorg ook dat je voldoende energie binnenkrijgt voor de hoeveelheid die je sport.' Ze zal niet gelijk aanraden om minder te gaan sporten. Het is volgens haar namelijk beter om je energiebalans te herstellen. 'Dat kun je doen met hulp van een diëtist die meekijkt naar je eetpatroon, zonder dat je per se aan hoeft te komen. Het gaat erom dat je voldoende energie binnenkrijgt om niet in de spaarstand te komen voor je hormonale balans.'

Wanneer aan de bel trekken?

Als je eigenlijk normaal menstrueert en dit ineens verandert, dan is het verstandig om na zes maanden langs je huisarts of gynaecoloog te gaan. Andere reden om een huisarts of gynaecoloog te bezoeken zijn een onregelmatige menstruatie en uitblijven van je menstruatie, veel bloedverlies of pijn bij de menstruatie. Kortom: de gynaecoloog raadt aan om lekker te blijven sporten, maar nauwlettend te letten op symptomen van cyclusstoornissen en bij twijfel een consult bij een huisarts of gynaecoloog te overwegen.

Volg je Women's Health al op Facebook en Instagram?