Hoge bloeddruk door stress? Dit moet je erover weten

Chronische stress – het is een sluipmoordenaar die langzaam aan je gezondheid knaagt. Eén van de signalen van een op hol geslagen stresssysteem is een te hoge bloeddruk. Maar hoe haalt stress je bloeddruk uit balans en misschien nog belangrijker: hoe herstel je het evenwicht? Een cardioloog en arts-onderzoeker zetten de belangrijkste feiten over een te hoge bloeddruk door stress op een rij.

Wat is te hoge bloeddruk?

‘De bovengrenzen van normaal is een bovendruk van 140 en een onderdruk van 90,’ vertelt Janneke Wittekoek, cardioloog bij HeartLife klinieken. ‘Echter is bloeddruk heel persoonlijk. Je hebt vrouwen die heel hun leven een lage bloeddruk hadden van 100/60. Als zij dan opeens een bloeddruk van 135/85 ontwikkelen, dan is dat voor hen niet normaal.’

Wat betekenen de onder- en bovendruk

‘De bovendruk is de druk die je meet als het hart zich samenknijpt. Het hart heeft daar een pompfunctie. De onderdruk is de druk die je meet als het hart zich weer ontspant. In die fase heeft je hart een aanzuigende werking. Als alleen de onderdruk te hoog is, dan is dat een signaal dat de elasticiteit van je hart terugloopt.’

Heeft stress invloed op je bloeddruk?

‘Er zijn veel factoren die bijdragen aan een hoge bloeddruk,’ vertelt Mandy van Leent, arts-onderzoeker aan Mount Sinai ziekenhuis in New York. ‘Je genen dragen bij, je leefstijl heeft een belangrijke rol en leeftijd speelt natuurlijk mee. Stress kan daar bovenop komen.'

Zenuwen, hormonen en afweer

‘Acute stress zorgt ervoor dat je zenuwstelsel geactiveerd wordt,’ legt Van Leent uit. ‘Ook produceert je lichaam verschillende stresshormonen zoals cortisol en adrenaline. Die twee mechanismes zijn al duidelijk. Maar uit onderzoek blijkt dat stress ook invloed heeft op je afweer. Dit kan leiden tot een ontsteking van en uiteindelijk schade aan de vaatwand.’

Gezonde stress

Maar is alle stress dan slecht? Zeker niet. ‘Stress is een primaire levensbehoefte,’ vertelt Wittekoek. ‘Het is belangrijk dat je lichaam reageert op stress, zeker in de tijd dat we nog achterna werden gezeten door wilde beesten. De stressprikkel helpt je lichaam om zich voor te bereiden op een fight of flight. In zo’n situatie hebben je spieren meer zuurstof nodig. De stresshormonen zorgen er dan voor dat je hart sneller gaat kloppen en dat je bloeddruk stijgt.’

Meer weten over de onstaanswijze? Dit zijn meest voorkomende oorzaken van stress.

Ongezonde stress

Als de hoge bloeddruk door bijvoorbeeld chronische stress te lang blijft bestaan, schiet de stressreactie van je lichaam z’n doel voorbij. ‘Je bloedvaten zijn aan de binnenkant bekleed met een zijdelaagje,’ legt Wittekoek uit. ‘Dat noemen we het endotheel. Dat laagje beschermt het bloedvat aan de binnenkant en zorgt ervoor dat je bloedvat verwijdt als dat nodig is. Door een hoge bloeddruk kunnen er scheurtjes in ontstaan. Roken brandt er weer gaten in en ook een hoog cholesterol of suikergehalte maken het endotheel kwetsbaar.’

Hulp nodig om te ontspannen? Probeer deze 5 tips om je stress te verminderen.

Beschadigde vaten

Een beschadigde vaatwand betekent stuggere vaten, wat op zijn beurt weer zorgt voor een slechtere vaatfunctie. Hierdoor zal het hart harder moeten pompen om bloed rond te laten lopen wat bij sommigen leidt tot een hoge bovendruk. Een hart wat harder moet werken wordt weer groter, waardoor z’n elasticiteit vermindert. Hierdoor kan stress uiteindelijk bijdragen aan een hoge boven- én onderdruk.

Klachten hoge bloeddruk

Je hebt niet altijd symptomen van een te hoge bloeddruk door stress, maar volgens Wittekoek is het een mythe dat je er nooit wat van merkt. ‘Hoge bloeddruk en aderverkalking worden vaak sluipmoordenaars en stille ziektes genoemd,’ vertelt Wittekoek. ‘Maar zeker vrouwen kunnen wel degelijk last hebben van een te hoge bloeddruk. Zij merken dingen zoals hoofdpijn, pijn op de borst, wazig zicht, een onrustige hartslag en vermoeidheid.’

Meer weten over de klachten die ontstaan bij spanning? Dit zijn andere symptomen die vaak voorkomen bij stress.

Lage bloeddruk door stress

Stress kan in enkele gevallen ook een te lage bloeddruk veroorzaken. ‘Soms vallen mensen flauw door de schrik. Dit is een voorbeeld van een vagale reactie, waarbij de bloeddruk juist opeens daalt. Dit kan soms gebeuren bij acute stress. Klachten die daarbij passen zijn duizeligheid en sterretjes voor de ogen.’

Al zijn zulke klachten op dat moment vervelend, is het iets waar Wittekoek zich minder zorgen om maakt. ‘Over het algemeen geldt: hoe lager je bloeddruk, hoe beter het is voor de gezondheid van je vaten. Maar als je er toch vaak last van hebt, is mijn eerste advies om goed te letten op je vochtinname.’

Wat te doen bij hoge bloeddruk door stress?

Hoe hoge bloeddruk wordt veroorzaakt door stress is biologisch gezien toch nog een gedeeltelijk mysterie. Onderzoekers over heel de wereld, waaronder Van Leent, buigen zich nog over dit raadsel. ‘Als we beter begrijpen welke mechanismen een rol spelen bij de invloed van stress op je bloeddruk, kunnen we in de toekomst nieuwe behandelingen ontwikkelen,’ legt ze uit. Tot die tijd is voorkomen beter dan genezen. ‘Probeer te bewegen, stop met roken, eet gezond en vraag vrienden, familie of je huisarts om je daarbij te helpen.’

Zo kom je af van een hoge bloeddruk door stress

Volgens Wittekoek is er nog een belangrijk onderdeel van een gezonde leefstijl wat vaak over het hoofd wordt gezien. ‘De gouden draad tussen hoofd en hart is slaap. Als je een nacht slecht slaapt, merk je dat de dag erna meteen. Werk dus aan die balans.’ Een andere praktische tip van Wittekoek is om je stress te monitoren. ‘Met smartwatches en speciale ringen kun je dingen zoals je hartslagvariabiliteit bijhouden. Dit zijn spiegels voor je gezondheid.’

‘Ook raad ik iedereen aan om een bloeddrukmeter aan te schaffen. Net als dat je je gewicht in de gaten houdt met een weegschaal, is het net zo belangrijk om grip te krijgen op de gezondheid van je vaten. Hoe bewuster je bent van je bloeddruk, hoe sneller je weet wanneer het uit de hand loopt.’

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?