Geen burn-out maar een burn-on: wat is het en wat doe je ertegen?

Continu op het randje van een crash leven, maar nooit écht een burn-out krijgen. Psychologen noemen dit een burn-on, maar wat is het nu precies? Hoe ga je hiermee om? En wat is het verschil met een burn-out?

Wat is een burn-on?

Voel je je overwerkt, maar nog niet opgebrand? Vaak is het probleem een ‘burn-on’. Dit is een nieuw fenomeen van mensen die wanhopig worstelen om aan hun eigen verwachtingen te voldoen – met gevaarlijke gevolgen voor hun gezondheid.

In het boek Burn-on – de functionerende burn-out van deskundigen Mieke Lannoey, Timo Schiele en Bert de Wildt omschrijven zij een burn-on als ‘niet kunnen uitschakelen en dwangmatig gericht zijn op werkprestaties en werkverbetering, terwijl je je eigenlijk permanent ontoereikend voelt’.

Wat is het verschil tussen een burn-out en een burn-on?

In beide gevallen gaat het om een werkgerelateerde aandoening, maar bij een burn-out gaat het op een gegeven moment helemaal mis. Er is dan een point of no return. Je moet je wel ziekmelden en je bent vaak maanden niet in staat om te werken. Een burn-on wordt daartegen gekenmerkt door chronische uitputting door aanhoudende stress. Je bent helemaal kapot, maar je werkt toch onverbiddelijk verder. 'Het gaat over personen die op het randje van een burn-out leven', legt psycholoog en burn-on specialist Lotte Sloothaak uit. 'Er is dan sprake van een verborgen stresstoestand in hun lichaam die in het functioneren niet zozeer tot uiting komt.'

Een opmerkelijk verschil tussen een een burn-out en een burn-on is de associatie met werk. Sloothaak: 'Mensen met een burn-on blijven wel degelijk betrokken bij hun werk en ervaren de klachten voornamelijk wanneer ze thuis zijn. Dit vormt een aanzienlijk contrast met een burn-out, waarbij juist afstand wordt ervaren ten opzichte van het werk.'

Een burn-on herkennen

'Een burn-on wordt gekenmerkt door het voortduren van stressfactoren en het in stand houden van klachten. Dit kan leiden tot diverse medisch onverklaarbare lichamelijke klachten en problemen in relationele sfeer', zegt Sloothaak.

Ervaar je al minstens twaalf maanden last van de klachten hieronder, dan is het tijd om aan de bel te trekken:

• Fysiek - Je bent ontzettend actief op je werk en je zegt nooit 'nee', terwijl het je eigenlijk nauwelijks nog lukt om alle taken uit te voeren.
• Emotioneel - Je geeft de indruk dat je je leven als positief ervaart, terwijl er onder de oppervlakte vaak sprake is van sombere gevoelens en neerslachtigheid.
• Cognitief - Je probeert de karaktereigenschap 'perfectionisme' te gebruiken om een diep gevoel van 'niet goed genoeg zijn' te overwinnen.

Verslavend

Een burn-on heeft een verslavend karakter, zegt de burn-on specialist. 'Mensen met een burn-on hebben moeite met het stellen van gezonde grenzen, kunnen niet stoppen met overmatig werken en voelen voortdurende druk om te presteren en perfectie na te streven. Het behalen van prestaties geeft hen een rush, vergelijkbaar met een dopamine-high, wat ze verwarren met gelukkig zijn.'

Een ander verslavend aspect is de neerslachtige stemming die optreedt wanneer ze stoppen met overwerken. 'Hun emotionele toestand is afhankelijk geworden van overmatige inspanning.'

Wat is het gevaar van een burn-on?

De signalen zijn niet altijd even duidelijk. 'Een verminderd probleembesef, het gebrek aan bewustzijn en het ontkennen van het probleem gaan vaak hand in hand met het creëren van een façade. Deze façade maakt de oorspronkelijke bron van stress moeilijk grijpbaar, zowel voor de persoon zelf als voor hun naasten. Dit brengt het risico met zich mee dat deze persoon een onzichtbare lijdensweg bewandelt', zegt Sloothaak. 'De klachten worden geminimaliseerd en iedereen past zich aan de situatie aan. Dit kan uiteindelijk leiden tot onderdrukking van iemands gemoedstoestand, wat de kwaliteit van hun leven en relaties aantast.'

'Het is niet zo dat als je voor je gevoel geen stress ervaart, er ook geen probleem is. Klachten kunnen vanzelfsprekend worden. Je gaat er dan vanuit dat jouw emoties, vermoeidheid en fysieke klachten gewoon bij het dagelijks leven horen. Het komt niet eens in je op om aan de bel te trekken, terwijl je wel voortdurend in een gespannen toestand en onder constante druk blijven leven. Wel erkennen ze dat er iets niet klopt in hun manier van functioneren en ze herkennen een gevoeligheid voor verslaving.'

Dingen die je kunt doen om een burn-on (en burn-out) te voorkomen

'Het is belangrijk te beseffen dat een burn-on een complex probleem is dat specifieke kennis vereist', benadrukt Sloothaak. 'Het vraagt begrip van stressklachten, lichamelijk herstel, verslaving en hoogbegaafdheid. Therapie moet diepgaand zijn om mensen te helpen weer te leren leven in rust, vreugde en liefde, in plaats van het overfunctioneren.'

Verder kun je zelf alvast de volgende tips toepassen. Vergeet alleen niet om een stap richting professionele hulp te zetten voordat de situatie (echt) uit de hand loopt.

• Laat iemand anders je agenda beheren - Om te voorkomen dat je het jezelf te druk maakt, is het verstandig om je agenda uit handen te geven. Mocht een secretaresse te hoog gegrepen zijn, dan kun je ook je partner of een vriendin vragen een oogje in het zeil te houden.
• Zet een alarm om tot rust te komen - Stel een paar keer per dag een alarm in op je mobiel en neem dan even de tijd voor wat ontspanning. Doe wat ademhalingsoefeningen, drink even rustig een kop thee of ga een stuk wandelen.
• Vaker 'nee' zeggen - 'Nee' zeggen is niet falen. Het is juist een manier om te laten zien dat je voor jezelf opkomt. Wees bereid om verzoeken af te wijzen als je al overbelast bent, en stel duidelijke grenzen. Zó zeg je 'nee' zonder schuldgevoelens.

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?