Bevolkingsonderzoek borstkanker: dit moet je weten

In Nederland is borstkanker de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Hoewel de overlevingskansen de afgelopen decennia flink gestegen zijn, sterven er jaarlijks toch nog meer dan 3.000 mensen aan de ziekte. Hoe eerder borstkanker wordt ontdekt, hoe beter de behandelresultaten. Daarom heeft de overheid in 1989 een landelijk bevolkingsonderzoek borstkanker ingesteld. Dit onderzoek is bedoeld voor vrouwen tussen de 50 en 75 jaar oud. Jaarlijks doen meer dan 800.000 vrouwen mee aan het bevolkingsonderzoek.

We zetten alle informatie over het bevolkingsonderzoek borstkanker voor je op een rijtje en bespreken de voor- en nadelen.

Hoe gaat het in z'n werk?

'Bij het bevolkingsonderzoek borstkanker worden er röntgenfoto’s van je borsten gemaakt om te kijken of er kankercellen in zitten. Dit heet een mammografie,' legt Linetta Koppert uit, oncologisch chirurg in het Erasmus MC in Rotterdam

'Het onderzoek duurt ongeveer 20 minuten en gaat zo: je staat met ontbloot bovenlijf tegen een apparaat staan. Je borst wordt op een zogeheten röntgendetector gelegd en door een plexiglas platgedrukt. Er worden van elke borst twee foto's gemaakt; eentje van boven naar beneden en eentje schuin. De foto's worden door twee radiologen (los van elkaar) beoordeeld.'

Doe je voor het eerst mee? Bekijk dan deze video van Bevolkingsonderzoek Nederland.

Uitslag mammografie

Als je meegedaan hebt met het bevolkingsonderzoek borstkanker wordt de uitslag naar je huisarts gestuurd (meestal binnen twee weken). Bij 98 op de 100 vrouwen wordt er geen aanwijzingen gevonden voor borstkanker. De medische termen voor deze uitslag zijn BI-RADS (Breast Imaging Reporting and Data System) 1 en BI-RADS 2 (Breast Imaging Reporting and Data System). In 2 tot 3 jaar krijgt je dan weer een nieuwe uitnodiging.

Als er naar aanleiding van de uitslag iets afwijkends is gezien, word je doorverwezen naar het ziekenhuis. De medische termen voor deze uitslag zijn BI-RADS 0, BI-RADS 4 en BI-RADS 5. Dit betekent niet meteen dat je borstkanker hebt, die diagnose kan pas gesteld worden na aanvullende onderzoeken. Deze onderzoeken kunnen bijvoorbeeld bestaan uit een extra röntgenfoto of een echografie. Soms halen ze in het ziekenhuis ook een stukje weefsel uit de borst. Dit heet een biopt.

Van elke 10 deelnemers met deze uitslag die zich aanvullend laten onderzoeken, hebben 9 mensen geen borstkanker. In de meeste gevallen is er dus niks aan de hand.

Voordelen bevolkingsonderzoek

Het is gebleken dat vrouwen die meedoen aan het onderzoek 50% (!) minder kans hebben om te overlijden dan vrouwen die niet meedoen.

Met het bevolkingsonderzoek borstkanker kan in een vroeg stadium ontdekt worden of je borstkanker hebt. Hierdoor is de kans dat je weer beter wordt groter. Vaak is ook een minder heftige behandeling nodig.

Ieder jaar spoort het bevolkingsonderzoek bij ongeveer 7.000 personen een tumor op. Door het bevolkingsonderzoek overlijden ieder jaar 850-1075 vrouwen minder aan borstkanker.

Nadelen van het bevolkingsonderzoek

Het bevolkingsonderzoek heeft ook nadelen. Zo komt het weleens voor dat vrouwen worden doorverwezen voor een vervolgonderzoek en dat er toch niets aan de hand blijkt te zijn. Toch zorgt dit natuurlijk wel voor veel onrust en onzekerheid.

'Het bevolkingsonderzoek kan helaas soms een vals-positieve uitslag geven. Dit hoort helaas bij screenings. Om dit te voorkomen worden er onderzoek gedaan en zo worden de screenings steeds beter,' legt Dr Koppert uit.

Ook kan het onderzoek pijnlijk zijn, omdat je borsten worden samengedrukt tussen 2 platen. Dr. Koppert adviseert om van te voren een pijnstiller te nemen.

Wel of niet meedoen?

De keuze om wel of niet mee te doen aan het bevolkingsonderzoek is helemaal aan jou. Weeg de voor- en nadelen van het onderzoek goed af en bespreek het bij twijfel met je huisarts.

Screening verhoogd risico

Als je jonger dan 50 jaar bent, kom je soms ook in aanmerking voor screening buiten het bevolkingsonderzoek om. Dit kan zijn omdat je een verhoogd risico hebt op het krijgen van borstkanker, doordat er bijvoorbeeld borstkanker in je familie voorkomt of omdat je bewezen een borstkankergen hebt, zoals BRCA1 en BRCA2.

Symtomen van borstkanker

Het bevolkingsonderzoek borstkanker is bedoeld voor vrouwen die géén klachten hebben aan hun borsten. Als je wel klachten hebt, of één van de symptomen van borstkanker, maak dan een afspraak bij de huisarts en wacht niet op de uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek.

Bronnen: RIVM.nl, Bevolkingsonderzoek Nederland, Alles over borstkanker- Prof. dr. Marie-Jeanne Vrancken Peeters en Dr. Hester Oldenburg