Depressie in de overgang – dit moet je erover weten
Van de rol van hormonen tot het nut van krachttraining, dit moet je volgens een psychiater weten over een depressie in de overgang.
Opvliegers, slapeloze nachten in natte lakens en hormonen die alle kanten op vliegen – de overgang kent soms grote gevolgen. Alsof de rits lichamelijke kwalen al niet vervelend genoeg zijn, kan je psyche ook een klap te verduren krijgen. Maar wat is eigenlijk de oorzaak van die menopauzale stemmingswisselingen? En misschien nog belangrijker: hoe behandel je ze? Women’s Health trok een psychiater aan het jasje om de relatie tussen de overgang en depressie te verhelderen.
Waarom worden sommigen vrouwen depressief in de overgang?
‘Allereerst is het belangrijk om te benoemen dat niet iedereen depressieve klachten ontwikkelt in de overgang,’ vertelt Birit Broekman, psychiater bij de Multidisciplinaire Overgangspolinkiniek van OLVG. ‘De meeste vrouwen komen gelukkig mentaal goed de overgang door.’ Is dat niet het geval? Dan zijn er volgens Broekman verschillende dingen die mogelijk meespelen bij het ontstaan van een depressie.
‘Tijdens de menopauze zit je in een levensfase waarin van alles gebeurt. Qua werk heb je waarschijnlijk minder carrièremogelijkheden. Op privégebied gaan je kinderen misschien het huis uit of komt je partner juist met pensioen thuis te zitten.’ Allemaal grote levensgebeurtenissen die ook vaak stress met zich meebrengen en ook op die manier je mentale gezondheid kunnen beïnvloeden.
Wat doet de overgang geestelijk met je?
En niet alleen maar op sociaal gebied is er veel verandering. Je lichaam ondergaat ook een biologische transformatie. ‘Het hormoon oestrogeen neemt af en dat kan bij sommige vrouwen ook hun mentale gezondheid beïnvloeden. Er zijn verschillende theorieën over de werkingswijze. Het zou kunnen dat het hormoon direct invloed heeft op je brein door in te spelen op het serotoninesysteem.’ Serotonine staat in de volksmond ook wel bekend als 'het gelukshormoon' en is betrokken bij de werkingsmechanismen bij veel antidepressieve medicijnen.
‘Oestrogenen beïnvloeden ook het stresshormoon cortisol,’ legt Broekman uit. ‘Mogelijk dat daarom sommige vrouwen in de overgang meer stress ervaren of angstklachten ontwikkelen. Tot slot kan de overgang ook indirect je mentale gezondheid beïnvloeden. Door de lage oestrogeenspiegels krijg je last van opvliegers waardoor je slechter gaat slapen. Een slechte nachtrust heeft voor bijna iedereen een negatieve invloed op de mentale gezondheid.’
Meer weten? Dit zijn vijf andere oorzaken van een depressie.
Symptomen van een depressie in de overgang
‘De meest voorkomende psychische klachten in de overgang zijn stemmingswisselingen. In ernstige gevallen kunnen die ontwikkelen tot een echte depressie. Ook angstklachten kunnen voorkomen. Voor sommige vrouwen is de overgang de eerste keer dat ze psychische klachten ervaren. Andere vrouwen merken daarentegen dat oude klachten weer op gaan spelen of verergeren, zoals bij ADHD of een bipolaire stoornis.’
Risicofactoren voor een depressie in de overgang
‘Als je eerder in je leven een depressie hebt gehad, is het risico dat je er een in de overgang ontwikkelt vijf keer zo groot,’ vertelt Broekman. ‘Ook als je jonger in de overgang komt is de kans groter. Als er in je familie een kwetsbaarheid is voor depressie, vergroot dat ook het risico.’
Schommelde je stemming ook vaak rondom je menstruatie, dan kan dat ook een voorspeller zijn voor een depressie in de overgang. ‘Als je lijdt aan PMS of PMDD heb je eigenlijk al bewezen dat je gevoelig bent voor de hormoonschommelingen van je cyclus,’ legt Broekman uit. ‘Er zijn aanwijzingen dat het risico op een depressie in de overgang dan ook groter is. Op dit moment doen wij daar onderzoek naar.'
Wat kan je zelf doen bij een depressie in de overgang?
‘Bij lichte klachten van stemmingswisselingen of een depressie zou je al met leefstijladviezen uit de voeten kunnen,’ vertelt Broekman. ‘Denk hierbij aan genoeg beweging, gezonde voeding, geen alcohol, niet roken en een goede nachtrust. Krachttraining is ook echt een aanrader, omdat dat de afname van je botmassa remt. Ook is het gunstig voor je testosteronspiegel, wat weer goed is voor je hormoonbalans.’
Benieuwd welke andere dingen helpen bij somberheid? Dit zijn 7 behandelingen voor een depressie.
Depressie in de overgang behandelen
Maar soms lukt het niet om jezelf uit de put te trekken. Wat helpt er dan verder bij een depressie of stemmingswisselingen in de overgang? De ene depressie is de andere niet. De eerste stap is om te achterhalen wat de kern van het probleem is.
‘Een depressie in de overgang kan een psychologisch, sociaal en biologisch waaronder hormonaal karakter hebben.’ Een psychologische behandeling zal veel nut hebben als veranderingen in de omgeving de voornaamste oorzaak zijn voor de depressie. Lijken de hormoonschommelingen van de overgang de boosdoener, dan kan hormoontherapie ingezet worden om te ondersteunen in de behandeling van depressie.’ Dit is medicatie waarmee je het tekort aan hormonen weer kunstmatig probeert aan te vullen.
‘Er is geen one-size-fits-all therapie voor een depressie in de overgang,’ benadrukt Broekman. ‘Het is daarom essentieel om de klachten goed in kaart te brengen om zo een persoonlijk behandelplan op te stellen.’