Prenatale depressie – zo herken je het en dit is de behandeling

De roze wolk van aanstaand ouderschap – voor sommige vrouwen is deze een stuk grauwer dan de weersvoorspelling deed vermoeden. Niet gek, want hoe mooi zwangerschap ook is, het blijft ook een zware periode vol verandering. Soms heb je de pech dat juist wanneer de druk stijgt, de ruimte om dit mentaal te verwerken krimpt. Die mismatch zorgt er bij sommige zwangere vrouwen voor dat somberheid tijdens de zwangerschap zich ontwikkelt tot een depressie. Maar wat is een prenatale depressie precies, wat is de oorzaak en hoe behandel je de aandoening?

Wat als je niet kunt genieten van je zwangerschap?

Negatieve gedachtes in een zwangerschap zijn zeker niet zeldzaam. ‘Tien tot twintig procent van de zwangere vrouwen ervaart somberheidsklachten,’ vertelt Mijke Lambregtse, psychiater bij het Erasmus MC. ‘Ongeveer de helft van die vrouwen voldoet uiteindelijk aan de diagnose depressie.’

Maar staar je vooral niet blind op het label, uiteindelijk draait het om de last die je ervaart. ‘Het is een continuüm,’ legt Lambregtse uit. ‘Er zijn vrouwen die veel klachten hebben, vrouwen die weinig klachten hebben, en vrouwen die daar tussenin zitten. Klachten kunnen ook tijdens de zwangerschap fluctueren. Het is vooral belangrijk om hulp te zoeken als je er zelf niet meer uitkomt.’

Wat is een prenatale depressie?

‘Eigenlijk noemen we het geen prenatale depressie,’ legt Lambregtse uit. ‘De officiële term is een peripartum depressie. Peri betekent rondom en partum betekent bevalling, dus de diagnose verwijst naar een depressie rondom de bevalling.’

Om aan de diagnose te voldoen, moet je aan een aantal criteria voldoen. Deze zijn hetzelfde als de symptomen van een doorsnee depressie. ‘Centraal staan somberheid of het gevoel nergens van te kunnen genieten. Daar komen vaak ook andere klachten bij, zoals een verminderde eetlust, vermoeidheid en schuldgevoel richting de baby.’ Soms staat angst meer op de voorgrond dan somberheid. Dit noemen we postnatale anxiety.

Hoe herken je een prenatale depressie?

Lambregtse heeft zelf veel onderzoek gedaan naar het ontstaan van depressies tijdens de zwangerschap. Haar conclusie: de ene prenatale depressie is zeker de andere niet. ‘Er zijn veel oorzaken die tijdens de zwangerschap tot een depressie kunnen leiden. Een belangrijke voorspeller zijn eerdere angst- en somberheidsklachten. Ook somberheidsklachten rondom de menstruatie vergroten je kans. Hoog op de lijst staan ook een gebrek aan steun, relatieproblemen, een ongeplande zwangerschap en zwangerschapscomplicaties.’

‘Het is belangrijk om tijdens de diagnostiek te achterhalen welke risico’s er op dat moment meespelen. Dat bepaalt de behandeling.’

Wat te doen bij een depressie tijdens de zwangerschap?

‘De eerste stap bij de behandeling is herkenning van de klachten. Helaas wordt daar al heel veel gemist, door de zwangeren zelf, maar ook door zorgverleners. Klachten worden dan ten onrechte aan de zwangerschap toegeschreven. De volgende stap is voor zorgverleners om erkenning te geven. De klachten die je ervaart zijn onderdeel van een psychische aandoening. Het is belangrijk om te weten dat daar goede hulp voor is. Daarmee probeer je perspectief te geven. Vervolgens is het een kwestie van uitzoeken wat in jouw zwangerschap heeft bijgedragen aan een depressie.’

Leefstijltips in de zwangerschap

‘Zodra de oorzaak van jouw depressie helder is, ga je een plan opstellen. Bij lichte depressieve klachten kunnen leefstijlinterventies al een groot verschil maken. Dat komt neer op goed slapen, eten op vaste tijden, actief blijven, naar buiten gaan, contact zoeken met anderen en een dagstructuur aanhouden.’

Gesprekstherapie

Als dat niet werkt, dan kan gesprekstherapie helpen. In eerste instantie kan dat al bij de praktijkondersteuner van de huisarts. Die kan als dat nodig is altijd doorverwijzen naar de basis of specialistische GGZ. Daar kan je weer door gesprekken met bijvoorbeeld een psycholoog inzicht krijgen in het gedrag en de gedachtes die je lijden veroorzaken. Vervolgens probeer je dan samen die denkpatronen te doorbreken.

Medicatie bij een prenatale depressie

Bij hardnekkige klachten kan gesprekstherapie alleen onvoldoende werken. In sommige gevallen moet dan antidepressieve medicatie gegeven worden. Daarbij wordt er altijd een middel gekozen wat zo veilig mogelijk is voor de baby. Ook is het belangrijk dat het middel bij borstvoeding ingenomen kan worden.

‘De regel is: als het niet goed gaat met de moeder, doordat ze bijvoorbeeld fors depressief is – dan is dat ook niet goed voor de bevalling of het kind.’ Wees dus als mommy-to-be niet te streng voor jezelf en schakel je huisarts in als je je herkent in dit verhaal. Een zwangerschapsdepressie hoef je niet in je eentje te doorstaan.

Extra informatie

Op de website van het Landelijke Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap vind je een zelftest om jouw symptomen onder de loep te nemen. Ook vind je er meer informatie over de aandoening en een lijst met poliklinieken die gespecialiseerd zijn in zwangerschapspsychiatrie, zoals ook bijvoorbeeld een postpartum depressie.

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?