Wat is het verschil tussen kleurenblind en kleurgestoord?
Kleuren zijn een belangrijk onderdeel van ons dagelijkse leven, maar wat nu als je al die kleuren niet gemakkelijk kunt onderscheiden?
© Getty Images
Kleuren zijn (misschien ongemerkt) een groot onderdeel in ons dagelijks leven. Ze beïnvloeden de perceptie van de wereld om ons heen en spelen een cruciale rol in hoe wij informatie verwerken. De meeste mensen zien alle kleuren van de regenboog haarscherp, maar voor sommige mensen kan het lastig zijn om bepaalde kleuren goed te onderscheiden. Is het nu groen, bruin of toch blauw? Dit kan leiden tot verwarring en misinterpretatie.
Dit fenomeen wordt vaak verward met kleurenblindheid, maar is eigenlijk iets anders. Er bestaat namelijk ook iets als 'kleurgestoordheid'. Je ziet dan wel kleuren, maar je bent af en toe helemaal in de war. Hoe dat precies zit, leggen we uit in dit artikel én we gaan dieper in op wat kleurenblindheid nu precies is.
Kleurenblindheid en kleurgestoordheid uitgelegd
Wat is kleurenblindheid?
Kleurenblindheid is een erfelijke aandoening waarbij het oog kleuren niet of niet goed kan waarnemen. Dit komt door afwijkingen in de kegeltjes op het netvlies, die normaal gesproken gevoelig zijn voor rood, groen en blauw licht – de drie basiskleuren van het kleurenspectrum. Wanneer één of meer van deze kegeltjes niet goed functioneren, ontstaat er een kleurenzienstoornis.
Wat is kleurgestoord?
Bij ‘kleurgestoordheid’ (of ook wel kleurenzienstoornis) zie je de kleuren wel, maar je hebt moeite om bepaalde tinten van elkaar te onderscheiden. Je hersenen verwarren bijvoorbeeld groen met bruin of blauw met paars. Het is dus geen kleurenblindheid, maar een verstoorde kleurwaarneming. Deze kan variëren van mild tot ernstig.
Soorten kleurenblindheid en wat je dan ziet
Wist je dat er meerdere vormen zijn van kleurenblindheid? Ze worden onderverdeeld op basis van welke kleur je niet of minder goed kan waarnemen.
Rood-groen kleurenblind
Dit is de meest voorkomende vorm van kleurenblindheid. Mensen met protanomalie (verminderde gevoeligheid voor rood) of deuteranomalie (verminderde gevoeligheid voor groen) hebben moeite om rood en groen uit elkaar te houden. Dat kan bijvoorbeeld een uitdaging zijn bij het zien van de kleuren van een stoplicht.
Blauw-geel kleurenblind
Minder vaak voorkomend is tritanomalie, waarbij iemand moeite heeft om blauw en geel van elkaar te onderscheiden. De wereld kan dan vooral bestaan uit tinten rood, roze, turkoois en grijs.
Totale kleurenblindheid
In zeldzame gevallen spreekt men van achromatopsie, oftewel volledige kleurenblindheid. Iemand ziet dan alleen zwart, wit en grijstinten – ook overdag is het zicht vaak beperkt.
Wat ziet iemand die kleurenblind is? Dat varieert per type, maar het komt erop neer dat kleuren die voor anderen duidelijk verschillen, voor iemand met kleurenblindheid juist identiek of erg verwarrend kunnen lijken.
Wat betekent kleurgestoord precies?
De betekenis van kleurgestoord zijn is dat je kleuren wel waarneemt, maar niet altijd correct interpreteert. In tegenstelling tot volledige kleurenblindheid, waarbij iemand helemaal geen kleuren ziet, gaat het bij kleurgestoordheid om een subtielere verstoring in het kleurenzicht. Denk aan verwarring tussen verwante tinten, zoals bijvoorbeeld pastelkleuren of de kleuren donkerblauw en paars. Kleurgestoordheid kan je dagelijks leven flink beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld bij het aflezen van gekleurde grafieken, mode of kunst.
Oorzaken en diagnose van kleurenblindheid
De oorzaak van kleurenblindheid ligt meestal in je genen. Je wordt dus geboren met de aandoening. Kleurenblindheid is een erfelijke aandoening, vaak overgedragen via het X-chromosoom.
Waarom zijn mannen vaker kleurenblind dan vrouwen?
Mannen erven kleurenblindheid vaker omdat zij slechts één X-chromosoom hebben. Als dat chromosoom de fout bevat die kleurenblindheid veroorzaakt, komt de aandoening tot uiting. Vrouwen hebben er twee, dus als één chromosoom 'gezond' is, compenseert dat het ‘foute’ gen op de andere X-chromosoom meestal. bron
Betrouwbare testen voor kleurenblindheid
Wil je weten of je kleurenblind bent? Dan kun je een kleurenblindheid test doen. Een bekende is de Ishihara test, waarbij je cijfers in gekleurde stippen moet herkennen. Ook zijn er moderne online tools zoals de zogenaamde “jurk-test” die je kleurperceptie op een speelse manier testen. Bron
Kun je kleurenblindheid behandelen?
Nee, helaas is kleurenblindheid en kleurgestoordheid niet te behandelen of te genezen. Maar er zijn wel hulpmiddelen die de kleurwaarneming verbeteren.
Brillen voor kleurenblindheid
Speciale brillen met gekleurde filters kunnen het contrast tussen kleuren versterken, waardoor mensen et kleurenblindheid of kleurgestoordheid kleuren beter kunnen onderscheiden. De effectiviteit van een kleurenblindheid bril verschilt per persoon.
Kleurenblindheid in het dagelijks leven
Kleurenblindheid zijn kan behoorlijk uitdagend zijn. Kiezen van kleding, meubels, koken (is mijn vlees nog rood of al gaar?), kan lastig zijn. In sommige beroepen, zoals bijvoorbeeld piloot, elektricien kan kleurenblindheid een belemmering vormen.
Maar, gelukkig leven we in 2025 en ontwikkelt de technologie zich snel. Er zijn apps die kleuren benoemen via de camera van je telefoon (een beetje zoals de Google translate camera). Kleurenblind zijn kan dus in sommige gevallen een handicap zijn, maar als je omgeving ervan af weet en je manieren voor jezelf hanteert waardoor je het jezelf makkelijker maakt, dan hoeft het je dagelijkse leven niet te beperken.
Wil je weten hoe goed jouw kleurenzicht is? Probeer dan eens een van deze online testen.