Body dysmorphic disorder: ‘Als ík het al weerzinwekkend vind om naar mezelf te kijken, hoe moet een ander dat dan wel niet ervaren?’

Onzekerheid over je uiterlijk? Daar heeft iedereen weleens last van maar wanneer je BDD hebt kan deze onzekerheid je leven overnemen. Maaike Schmitz heeft BDD en schreef hierover het boek, 'Spiegeltje spiegeltje aan de wand, ik ben de lelijkste van het land'. In een interview vertelt ze ons hoe BDD haar leven overnam en welke vooroordelen mensen hebben over deze stoornis.

Vooroordelen: Waarom BDD en arrogantie niet hetzelfde zijn

Als je BDD hebt, dan ben je toch extreem ijdel? Waarom zou je je zo druk maken over wat anderen van jou en je uiterlijk vinden? Niet heel de wereld draait om jou. En dan ook nog over iets oppervlakkigs als je uiterlijk, dat moet dan wel uit arrogantie zijn toch? Het antwoord is nee, zeker niet.

Maaike: ‘Mensen denken dat het een keuze is, dat het heel oppervlakkig is en dat het een soort arrogantie is, maar daar heeft het allemaal niks mee te maken. BDD zit in je en overvalt je. Het is geen arrogantie over mezelf of naar de wereld toe, maar echt een psychische stoornis en dat wordt gewoon vaak nog niet erkend.’

Wat is BDD?

Kritisch

Iemand met BDD hecht een te grote, ongezonde waarde aan (delen van) het uiterlijk. Als je BDD hebt ben je extreem kritisch op jezelf en vind één of meerdere lichaamsdelen afstotelijk, terwijl buitenstaanders vaak niets opvalt. Niet alleen je eigen mening maar ook die van anderen weegt voor jou ontzettend zwaar. ‘Als ík het al weerzinwekkend vind om naar mezelf te kijken, hoe moet een ander dat dan wel niet ervaren?,’ schrijft Maaike hierover in haar boek.

Negatieve gedachten

Als je BDD hebt, ontwikkel je een focus op een bepaald deel van je lichaam. Het complete plaatje van wie jij bent en hoe je eruitziet verdwijnt, dat waar je focus op ligt is het enige dat nog overblijft. De hevige focus zorgt ervoor dat negatieve gedachten van walging, somberheid en schaamte je leven kunnen overnemen.

Rituelen en vermijdingsgedrag

Deze gevoelens wil je liever niet ervaren, dus bedenk je manieren om ervan af te komen. Die manieren bestaan vaak uit rituelen en/of vermijdingsgedrag. Rituelen die kunnen ontstaan zijn bijvoorbeeld: steeds in de spiegel kijken om te controleren of er niks ‘mis’ is, geruststelling vragen aan je omgeving of camoufleren. Voorbeelden van vermijding zijn: het ontwijken van spiegels of spiegelende voorwerpen of bepaalde situaties uit de weg gaan. Door deze dingen te doen hoop je negatieve gedachten te ontlopen, maar in werkelijkheid gebeurt het tegenovergestelde. De gedachten worden heviger en je komt vast te zitten in een vicieuze cirkel.

Maaike & BDD

Altijd al heeft Maaike last van onzekerheid, meer dan anderen. ´Tijdens een sollicitatiegesprek maak ik me druk om wat iemand vindt van hoe ik eruitzie en niet of ik geschikt ben voor de baan.’ Hier had ze nooit iets achter gezocht. Haar BDD-focus lag voorheen op haar benen of op andere vlakken die ze makkelijker kon verbergen. Toen haar focus verschoof naar plek die voor iedereen zichtbaar was, zette dit haar leven op zijn kop.

En dan gaat het mis

Maaike: ‘Het ging voor mij ineens heel erg mis, ik was blij en vrolijk en had een fijn leven, maar toen kreeg ik een kaal plekje op mijn hoofd en ging het compleet down the drain.’ Iedereen zou in zo’n geval schrikken en zich afvragen hoe dit kon, maar bij Maaike werd het een obsessie. 'Doordat ik zo geobsedeerd was, kon ik van niks meer genieten en werd ik depressief.’

Angst voor je spiegelbeeld

Het kale plekje bleef dezelfde grootte, toch bleven de angsten van Maaike groeien. ‘In mijn hoofd werd dat kale plekje alleen maar erger en erger, verloor ik overal haar en was dat voor iedereen zichtbaar, terwijl dit dus niet zo was.’ Wanneer Maaike in de spiegel keek en iets zag waar ze niet blij mee was, lukte het haar niet meer om naar buiten te gaan. ‘Een seconde van mijn spiegelbeeld kon bepalend zijn voor mijn hele dag.’

Een tijd lang heeft Maaike spiegels vermeden, om zo de negatieve gedachten over zichzelf te voorkomen. Zelfs op haar eigen bruiloft heeft ze geen enkele keer naar zichzelf gekeken.

Een diagnose BDD

Het duurde even voordat Maaike ontdekte dat deze struggles worden veroorzaakt door BDD. Ook haar huisarts en psycholoog hadden niet aan deze diagnose gedacht. Op een avond scrolde Maaike door Instagram en kwam hier een post tegen van iemand met BDD. Ze herkende zichzelf meteen in het verhaal. Het kwartje viel, Maaike kreeg de diagnose BDD en bijpassende therapie.

BDDeal with it

Dankzij het volgen van therapie heeft Maaike beter leren omgaan met BDD. ‘Over het algemeen gaat het heel goed, maar het komt elke dag één of twee keer voorbij.’ Wanneer er nare gedachten over haar uiterlijk voorbijkomen, checkt Maaike niet meer eindeloos in de spiegel hoe ze eruitziet, op zoek naar wat er mis is met haar spiegelbeeld.

Maaike: ’Ik kan dit nu goed ondervangen, mezelf dwingen om weg te stappen van de spiegel en iets anders te gaan doen. Eerst kon ik dat niet en bleef ik daarin hangen, ik ging dan alleen maar meer kijken en raakte in het riedeltje vast.’

Zo leer je leven met BDD

Maaike zou het iedereen met BDD aanraden om hulp te zoeken. ‘Ook al denk je, dit is mijn manier van denken, dit komt nooit meer goed. Het kan in ieder geval voor negentig procent verbeteren, dat heb ik echt wel geleerd in de afgelopen jaren.’

Leren omgaan met BDD heeft ervoor gezorgd dat Maaike weer gelukkig is. ‘Nu leef ik ermee en is het een deel van mij, eerder nam het mijn leven over.’

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?