Het krabbenmand effect: waarom vrouwen elkaar klein houden
Van krabbenmand naar sisterhood? Zo doe je dat.
Maak jij ook wel eens een opmerking die niet aardig was en ook niet zinvol? Of ontvang je zelf veel kritiek van andere vrouwen? De kans is groot dat ook jij het krabbenmand effect herkent in je dagelijks leven of het zelfs in stand houdt. Milou Deelen schreef samen met Daan Borrel het boek 'Krabben' en vertelt ons alles over het krabbenmand effect. Lees hier hoe krabbenmand effect werkt en kom erachter hoe jij jezelf én anderen uit de krabbenmand helpt.
Wat is het krabbenmand effect?
Krabben, aan de ene kant verwijst de titel van het boek naar het stereotype van krabbende vrouwen die naar elkaar uithalen wanneer ze zich bedreigd voelen of in het nauw zitten. Aan de andere kant heeft het te maken met een metafoor uit de tweede feministische golf, het krabbenmand effect. Milou vertelt waar deze metafoor voor staat: ‘Wanneer er één krab in een mand zit kan hij er makkelijk uit klimmen. Maar zodra er meerdere krabben in de mand zitten en een van hen wil eruit, krabben de anderen deze klimmende krab weer omlaag. Vrouwen doen dit eigenlijk ook bij elkaar door elkaar onnodig te veroordelen en elkaar op die manier klein houden.’
Waarom krabben we elkaar?
Wow, is het stereotype waar? Zijn vrouwen jaloerse bitches die elkaar niks gunnen? Tijdens het schrijven van het boek kreeg Milou vaak te horen dat ‘’vrouwen nou eenmaal zo zijn’’. Gelukkig hoeven we dit vooroordeel niet langer te geloven. Krabben is namelijk niet vrouweigen: ‘Het komt door structuren in de maatschappij waardoor er minder ruimte is voor vrouwen. Op de universiteit is 3 vierde van de hoogleraren man en een vierde vrouw. Wanneer er een functie vrijkomt kunnen mannen elkaar omhoog helpen om die functie te krijgen maar als vrouw word je letterlijk concurrent van elkaar omdat er minder plek is.’ Het gevolg hiervan: krabben, krabben en nog eens krabben waardoor iedereen in ‘’de mand’’ blijft.
In de metafoor staat de mand symbool voor het patriarchaat. Het patriarchaat is een samenleving georganiseerd voor en door mannen. Mannen verdienen meer geld, zijn vaker de baas bij hoge functies in het bedrijfsleven of in de politiek. Medisch onderzoek is grotendeels gericht op mannelijke lichamen en ga zo maar door.
Wanneer ben je aan het krabben?
Niet alleen op het gebied van carrière wordt er gekrabd. Milou: ‘Het heeft ook te maken met wat er door de maatschappij van je wordt verwacht. Bij deze verwachtingen horen een soort regels waar vrouwen zich, volgens deze maatschappij, aan moeten houden. Voldoe je niet aan deze norm? Dan word je gekrabd.’ Juist de vrouwen die hun vraagtekens zetten bij de huidige gang van zaken worden dus veroordeeld door anderen. Dit zijn een paar voorbeelden van oordelen waarmee je te maken kan krijgen in de krabbenmand:
- Je plaatst een bikinifoto op Instagram: je moet niet zo met jezelf te koop lopen, dat is sletterig.
- Je bent een huisvrouw: niet echt feministisch, je profiteert van je partner of bent lui.
- Je hebt kinderen en werkt fulltime: je bent een slechte moeder en brengt te weinig tijd door met je kinderen.
- Je wil jezelf laten zien: Je bent niet bescheiden, te heftig en irritant.
Wie worden het hardst gekrabd?
Krabben komt niet alleen voor bij mensen die zich (soms) identificeren als vrouw. Het komt ook voor onder gemarginaliseerde groepen. Dit zijn groepen die door factoren die buiten hun macht liggen, niet dezelfde kansen hebben als anderen. Voorbeelden hiervan zijn: Lhbti+’ers, mensen van kleur of vrouwen. Des te meer reden om elkaar de mand uit te helpen zou je dan denken. Waarom doen we dan het tegenovergestelde?
In het boek vertelt Cultuurwetenschapper Margriet van Heesch:’ Als je al zwak staat en hard moet vechten voor je positie, dan wordt ieder ander een bedreiging.’ Als voorbeeld noemde ze een onderzoek naar hoe over lesbiennes het verantwoorden dat zij transvrouwen uit hun ruimtes weerden. Deze lesbiennes zeiden: we worden zelf al zo gestigmatiseerd en dan moeten we ook nog eens lesbische transvrouwen onder onze hoede nemen. Het krabben is dus ook een soort beschermingsmechanisme.
Neem ruim
Ook Milou wordt nog wel eens gekrabd. ‘Ik denk dat dit te maken heeft met dat ik ruimte inneem. Dat kunnen mensen misschien zien als niet bescheiden.’ Uit de mand gaan en ruimte innemen kan lastig zijn omdat je soms het gevoel kan hebben dat dit door samenleving wordt afgekeurd. Milou vindt dat we dit meer mogen doen: ‘Ik heb op mijn schouder de tekst ‘’neem ruim’’ getatoeëerd omdat ik het juist cool vind als vrouwen ruimte in durven te nemen. Dat zouden we meer moeten doen!’
Om dit voornemen waar te maken deed Milou afgelopen december mee aan de slimste mens. ‘Ik lag er na één aflevering uit maar het was eigenlijk een activistische daad omdat ik hoorde dat er minder vrouwen ja zeggen dan mannen. Ik dacht ik ga die ruimte innemen. Na afloop kreeg ik veel reacties van vrouwen over dat ze me too much vinden, of een schreeuwlelijk. Maar als een man hier zo had gezeten was het niemand opgevallen.’ Deze reacties zijn een duidelijk voorbeeld van het krabbenmand effect, waarbij de vrouw die zichzelf wil laten zien terug de mand in wordt gekrabd.
Van krabbenmand naar sisterhood
Bijna iedereen krabt wel eens. Wanneer je op het punt staat om te krabben, ga dan na waar het vandaan komt. Milou: ‘Krabben heeft vaak te maken met vooroordelen. Wanneer je deze vooroordelen bevraagt ga je minder krabben.’ Ben jezelf bewust van de momenten waarop je krabt. Je kunt namelijk alleen iets veranderen wanneer je erkent dat het een probleem is. No worries, stoppen met krabben betekent niet dat je geen mening meer mag hebben. Milou: ’Je hoeft echt niet met alle vrouwen beste vriendinnen te zijn en kritisch zijn op elkaar mag. Let er alleen op dat je niet onnodig negatief praat over anderen.’
Ruil de krabbenmand liever in voor een sisterhood, waar je anderen steunt en voor elkaar opkomt. Dit kun je bijvoorbeeld doen door positief over andere vrouwen te praten. Creëer kansen voor vrouwen in deze samenleving voor en door mannen. Milou: ‘Wanneer iemand je vraagt, ken je nog een goede kapper/loodgieter/tattooartist? Raad dan een vrouw aan. Ik doe dit altijd. Niet omdat ik iets tegen mannen heb, maar om vrouwen naar voren te duwen.'