Lichttherapie: is dit de manier om van je herfstdip of winterdepressie af te komen?

Merk je dat naarmate de dagen korter worden, je humeur ook een duikvlucht neemt? Je bent niet de enige. Ontzettend veel mensen ervaren in het najaar seizoensafhankelijke stemmingsklachten zoals de beruchte herfstdip en winterdepressie. Gelukkig is lichttherapie een hele elegante oplossing voor iedereen die last heeft van somberheid tijdens de donkere dagen. Van de technologie en de bijwerkingen tot thuislampen en lichtcafés: dit moet je weten voor je je depressie behandelt met lichttherapie.

Lichttherapie bij depressie

Lichttherapie als behandeling voor depressieve klachten is niet nieuw, maar toch slaan huisartsen en psychiaters vaak de behandeling over in hun spreekkamer. Zonde, want juist de lichtere varianten van de stemmingsziekte kunnen als sneeuw voor de zon verbleken bij vroeg ingrijpen. Dr. Lisette Rops, psychiater bij het Centrum Bipolair van GGzE en oprichter van het lichtcafé zet samen met psycholoog Lidewy Hendriks van MIND Korrelatie alle feiten over lichttherapie voor je op een rij.

Wat is een winterdepressie?

'We bezitten allemaal een biologische klok', legt Rops uit. 'Deze zit precies boven de kruising van je oogzenuwen. Die klok is alleen niet precies afgesteld op 24 uur. De grootste prikkel om je klok af te stellen is licht. Honderden jaren geleden was dit voldoende om ons dag-nacht ritme te creëren, maar tegenwoordig wonen we in huizen waar we op een bewolkte dag een tiende van het buitenlicht opvangen en op een zonnige dag slechts één honderdste.' Ook liggen we tot diep in de nacht op onze mobiel te scrollen en moeten we in de winter voor dag en dauw al op werk zijn. Kortom: 'We doen allemaal dingen die onze biologische klok verstoren.'

Hierdoor kom je 's ochtends steeds moeilijker uit bed en moet je met een energie-achterstand de dag starten. En tja, daar kan je best somber van worden en soms zelfs een winterdepressie van ontwikkelen. Rops: 'We weten dat de mensen die altijd moeite hebben met ’s ochtends vroeg opstaan gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van een depressie.'

Hoe en waarom werkt lichttherapie?

'Lichttherapie werkt door je bloot te stellen aan een extra hoeveelheid licht', legt Hendriks uit. De speciale lamp neemt dus eigenlijk de taken van de ochtendzonnestralen over. 'Zowel normaal daglicht als het licht van lichttherapie zendt signalen naar je hersenen en het is dus ook gebleken dat het ontvangen van extra prikkels licht een positieve invloed kan hebben op je stemmingsklachten.'

Je geeft daarmee een signaal aan je hersenen dat het melatoninegehalte in je bloed moet dalen en dat je serotonine juist omhoog moet. 'Dit zorgt er daarmee voor dat je hormonen weer goed in de pas gaan lopen', zegt Rops. 'Zo beïnvloedt lichttherapie je biologische klok en daarmee ook meteen je stemming.’

Voor wie is lichttherapie geschikt?

'Lichttherapie is in principe geschikt voor iedereen die last heeft van depressieve symptomen', vertelt Hendriks. 'Voor mensen die last hebben van een seizoensgebonden depressie (zoals een ‘winterdepressie’) is behandeling met lichttherapie zelfs de eerste keuze.' Wel zijn er enkele aandachtspunten, omdat sommige mensen er niet voor in aanmerking komen of extra begeleiding nodig hebben. 'Bij depressie is gesprekstherapie een belangrijk onderdeel van de behandeling. Dit kan meteen ook begeleiding bieden bij de lichttherapie.'

Bovendien kan het voor sommigen juist averechts werken. 'Sommige aandoeningen kunnen het netvlies extra gevoelig maken voor schade, dus het is belangrijk om bij een specialist te controleren of lichttherapie geschikt is, vooral voor mensen met huidaandoeningen', gaat ze verder. Mensen met andere vormen van depressie, zoals bipolaire stoornis of gemengde depressie, hebben ook extra begeleiding nodig bij lichttherapie. Bovendien benadrukt Hendriks dat als eerdere lichttherapiekuren niet effectief waren het niet verstandig is om hiermee door te gaan. 'En let goed op, want bepaalde medicijnen kunnen niet goed samengaan met lichttherapie, dus overleg altijd met je huisarts voordat je eraan begint.'

Hoe lang moet je lichttherapie gebruiken om de symptomen van winterdepressie te verlichten?

'Lichttherapie is bewezen effectief, maar hoe lang je lichttherapie moet gebruiken is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de ernst van je klachten, de afstand tot de lamp, de duur van de therapie (30 minuten tot 1,5 uur) en of je bepaalde medicatie slikt die om aanpassingen vraagt of een andere vorm van depressie', zegt Hendriks. Volgens haar begint een behandeling met eenmaal per dag 10 tot 15 minuten (meestal ‘s ochtends) gedurende 5 tot 10 dagen. Als het goed gaat, kan de behandeling daarna ook langer duren. De meeste mensen merken binnen een week al verbetering.

Ook Rops geeft aan dat je na een week al veranderingen kunt opmerken. Zij zegt dat je bij een kuur elke ochtend gedurende 30 minuten voor een lamp met bijvoorbeeld 10.000 lux zit. 'Dit doe je vijf dagen achter elkaar.' Na een week krijg je een vragenlijst om de ernst van je depressie te meten. Zeker bij de lichtere depressies zie je dan al een verbetering. Heb je na die week nog last van depressieve klachten? ‘Je kunt de kuur tot maximaal drie weken verlengen.’

Heeft lichttherapie nog steeds geen effect? Dan zul je je behandeling in een andere hoek moeten zoeken. Ontdek hier dan welke 7 behandelingen je kan overwegen bij depressieve klachten.

Hoe vaak mag je lichttherapie doen?

'Er is geen noodzaak om lichttherapie als onderhoud toe te passen,' legt Rops. Wel is het mogelijk om nogmaals een kuur te doorlopen als je klachten terugkomen. Het goede nieuws: als je de eerste keer goed reageert op lichttherapie, dan is er een goede kans dat je dat de volgende keer ook doet.

Vergeet niet dat er ook bijwerkingen verbonden zitten aan het gebruik van lichttherapie. 'In de eerste dagen kun je last hebben van hoofdpijn, vermoeidheid, droge of juist tranende ogen en/of roodheid van het gezicht', waarschuwt Hendriks. 'Deze bijwerkingen komen weinig voor en gaan gelukkig meestal na een paar dagen vanzelf over.'

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?