Zo ga je om met klimaatangst

De steeds zichtbaardere gevolgen van klimaatverandering zorgen ervoor dat meer en meer jonge mensen gebukt gaan onder ‘klimaatangst’. Zelfs zo erg, dat ze twijfelen of ze wel kinderen willen krijgen in deze wereld. Women’s Health dook in het vraagstuk: hoe kun je de planeet redden, zonder gebukt te gaan onder eco-anxiety en perfectionisme?

Klimaatangst

Duurzaamheid staat hoog in het vaandel bij Mandy (35): ‘Al jaren eet ik vegetarisch, kies ik voor duurzame spullen en doe ik boodschappen meteen zelf meegebracht tasje – en als ik dat vergeet sta ik als een soort circus-artiest met alle boodschappen in mijn handen te jongleren. Maar toch knaagt er iets. Ik voel me bijvoorbeeld schuldig dat ik niet nog een stapje verder ga dan vegetarisme, en alle dierlijke producten uit mijn dieet weglaat. En ik heb een eigen duurzame webshop, Rogue, wat soms ook een tweestrijd oplevert, want ondanks dat het om duurzame producten gaat, promoot ik nog steeds een vorm van consumentisme.’ En Mandy is niet de enige die zich, ondanks dat ze heel bewuste, duurzame keuzes maakt, dagelijks schuldig voelt over wat ze nog niet ‘goed’ doet.

3,6 werelden

Ook Zoe (23) kent het: ‘Ik eet veganistisch, koop bijna al mijn spullen tweedehands en probeer plastic gebruik te minimaliseren, maar toen ik laatst een test deed over mijn voetafdruk kreeg ik het resultaat dat er 3,6 werelden nodig zouden zijn als iedereen zou leven zoals ik. Daar schrok ik enorm van’, vertelt ze. Begrijpelijk. Denk je lekker bezig te zijn en je steentje bij te dragen, kom je van een koude kermis thuis. En dan zijn er natuurlijk twee dingen die je kunt doen: de handdoek in de ring gooien, omdat het onmogelijk lijkt het goed te doen, of juist nog duurzamer gaan leven.

Verdwenen kinderwens

Nog duurzamer betekent voorsommige mensen dat ze er bewust voor kiezen geen kinderen te krijgen. Marthe (30) is zo iemand.‘Steeds als ik mijn nieuws-app open, word ik somber. De steeds hetere en drogere zomers, klimaatdoelen die niet gehaald worden en klimaatexperts die het einde van de wereld as we know it voorspellen nog voor het einde van deze eeuw. Ik probeer zelf actief mijn steentje bij te dragen aan het verminderen van de C02-uitstoot: ik eet zoveel mogelijk plantaardig, en let erop dat de spullen die ik koop duurzaam worden geproduceerd. Maar mijn kinderwens is inmiddels zo goed als weg. Tegen de tijd dat mijn kind volwassen is, zal het klimaat onherstelbaar veranderd zijn en het verschil tussen arm en rijk zo goed als onoverbrugbaar. Ik bespaar mijn nakomeling zo’n toekomst liever.’

Klimaatangst bij experts

Deze klimatologisch veroorzaakte deuk in onze mentale gezondheid heeft een naam: eco-anxiety, ook wel klimaatangst. Iets wat in de psychologie nog redelijk nieuw is, maar al langer bekend onder klimaatexperts en -onderzoekers. Nadat ze twee keer werkzaam was op Groenland, en daarna terugkwam in Nederland, begreep antropoloog Roanne van Voorst niet hoe de rest van de wereld nog zo kalm reageerde op klimaat-verandering.

‘In Groenland waren de tekenen van klimaatverandering al veel eerder te zien: in die jaren tussen mijn werk daar was de ijskap die ik bezocht meters en meters verschoven. Ook merkte ik dat de jagers uit mijn dorp het steeds moeilijker kregen: de dieren vonden de zee te warm geworden, en bovendien kwamen de mensen met hun vissersbootjes niet meer door de ijsschotsen heen die om hun dorpjes heen lagen. Dit met eigen ogen zien gaf me een hele bups motivatie om hier iets mee te doen, en tegelijkertijd gaf het me veel angst.

Na mijn werk in Groenland ben ik meer onderzoek gaan doen naar klimaatverandering, bijvoorbeeld in Indonesië, waar steeds meer overstromingen zijn omdat het vaker regent. Doordat ik woonde tussen de mensen voor wie het al realiteit is, kwam het keihard binnen,’ vertelt Van Voorst.

Toch spendeert Van Voorst haar dagen niet huilend in een hoekje. ‘Mijn hart breekt bij het zien van dierenleed, maar als het aankomt op de wereld is het toch iets abstracter, wat ervoor zorgt dat ik het leed niet dagelijks op mijn schouders voel. Maar de angst voor wat toekomstige generaties te wachten staat, die voel ik wel bijna dagelijks. Zeker sinds ik een dochtertje heb. Ik zie het ook bij mensen om me heen, die mijn onderzoeken of boeken lezen: angst. Ze voelen zich verantwoordelijk, wat op zich nuttig is, omdat we allemaal een ecologische voetafdruk hebben en ons steentje bij kunnen dragen, maar het schuldgevoel dat ze voelen is niet nuttig. Je bent nu eenmaal opgegroeid in een cultuur waarbij het normaal is om een auto te hebben, om vlees te eten en ver op vakantie te gaan. Wat ik merk in mijn werk is dat mensen, als ze non-stop gebukt gaan onder schuldgevoel en het idee hebben dat ze niet genoeg doen, steeds soberder gaan leven. En daarmee ook hun levenslust verliezen.’

Meer lezen over Klimaatangst? Je leest het volledige artikel in ons gloednieuwe nummer dat nu in de winkels ligt.

Scoor jouw exemplaar hier, zonder verzendkosten