Imposter Syndrome: hoge lat voor jezelf, maar toch twijfelen aan je eigen kwaliteiten

Kijk jij ook geregeld achterom, bang dat je ingehaald wordt door de ‘waarheid’ dat je eigenlijk niks kunt? Dan leid je waarschijnlijk aan het bedriegers fenomeen. Meevaller: je bent niet de enige. Én je kunt jezelf trainen om ervan af te komen.

Ik tel mijn punten nog eens na. Shit, ik kom er echt zes tekort. Heb ik dat ene rot-tentamen, mijn struikelblok ‘multivariate technieken’, uiteindelijk nooit gedaan? Hoe kan ik dat nou zijn vergeten? En ik heb morgen mijn buluitreiking! Kan ik iedereen gaan afbellen, hoe gênant is dat! Opeens voel ik een harig pootje in mijn gezicht. Meteen knoop in mijn maag word ik wakker, terwijl poeslief me hongerig aankijkt. Ik kijk om me heen en zie niet het blauw-witte behang van mijn studentenkamer, maar strakke witte muren. Naast me ligt niet mijn scharrel van toen maar mijn vriend tevreden te knorren. Het was een droom, denk ik opgelucht; mijn bul psychologie ligt gelukkig al jaren in de la.

Sociale schijnwerpers

Deze nachtmerrie of een variant ervan; veel mensen hebben er last van. Het overheersende gevoel is paniek, met gedachten als ‘Ik ben een bedrieger’, ‘Ik heb de boel belazerd’ en ‘Ik ben een charlatan!’, en is altijd gericht op iets wat je in het echte leven wél hebt bereikt (een diploma, een promotie, je rijbewijs). Maar in je droom fles je de boel. Volgens Freud leid je op dat moment aan stress, bijvoorbeeld in je werk, en wil je onderbewuste hiermee zeggen: ook al denk je nu van niet, het komt goed. Maar helaas kunnen we niet alleen ’s nachts, maar ook overdag met dit ‘impostor syndrome’ oftewel bedriegers fenomeen te maken krijgen. Als je iets nieuws leert, maar ook als je al jaren naar tevredenheid functioneert, kan het opspelen. Maar liefst 70 procent van de mensen heeft er geregeld last van, zo blijkt uit onderzoek. Volgens onderzoeker en schrijver van het boek The secret thoughts of succesful women Valerie Young hebben sociale media een versterkende werking op het fenomeen. Als je je eigen talenten betwijfelt terwij liedereen die van hen groots onder de sociale schijnwerpers legt, wordt je zelfvertrouwen er niet beter open je idee ‘ik doe maar wat’ sterker. En dat is zonde ,want naast het ervaren van het a-relaxte gevoel, blijkt uit onderzoek van de universiteit van Salzburg dat mensen met het bedriegers syndroom gemiddeld minder worden betaald, minder vaak promotie krijgen en minder werktevredenheid ervaren.

Hoge verwachtingen

Volgens onderzoeker Linda Young (niet het zusje van eerdergenoemde Valerie), ervaringsdeskundige en gepromoveerd op het fenomeen, zijn er vijf soorten ‘bedriegers’. Herken jij je in één hiervan?

• De perfectionist: Het is de mierenneuker die alle taken voor zichzelf houdt, niet kan delegeren en met minder dan tien uit tien niet tevreden is.
• De supervrouw: Dit is degene die ‘een kwartier niet gewerkt is een kwartier niet geleefd’ bedingt. Ook is zij extreem gericht op efficiëntie en vindt ze dat zij pas waardering verdient als ze harder heeft gewerkt dan de rest.
• Het natuurlijke genie: Deze mag van zichzelf juist niet te hard werken; zij is van mening dat haar talenten aangeboren moeten zijn. Hard voor je resultaten moeten werken is gênant.
• De solist: Zij heeft moeite met hulpvragen en vindt dat ze alles in haar uppie moet uitvogelen.
• De expert: Elke cursus en bij- of nascholing wordt door de expert gevolgd. De emmer met kennis is bij de expert nooit vol genoeg. Zij zal nooit op een vacature reageren als die niet 100 procent matcht.

Meer leren over het bedriegers fenomeen en hoe je hier nu mee omgaat? Je leest het in de nieuwste Women’s Health (dec 2020). Go get it! Liever een abonnement? Snappen we: een abonnement met een mooi welkomstcadeau en/of dikke korting, scoor je hier!