Wat is rouw en welke impact heeft het op je lichaam?
'Rouw is liefde die zijn adres is kwijtgeraakt.'
© Getty Images
Rouw is een van de heftigste processen die je ooit zult meemaken. Hoe je ermee omgaat en wat je precies voelt, is voor iedereen verschillend. Maar dat je het een keer gaat meemaken, is één ding dat zeker is.
>> Omgaan met pijnlijke emoties: zo doe je dat
convertedNodes
Wat is rouw?
Gaat rouw puur en alleen om verdriet? Volgens rouwtherapeut dr. Riet Fiddelaers-Jaspers is rouw in wezen je langzaam maar zeker aanpassen aan een situatie die volkomen veranderd is. ‘Het oude komt niet meer terug, het nieuwe is nog niet zo helder en in die tussenfase ben je op allerlei manieren je weg aan het zoeken. Via gedachten, gevoelens en je lijf.’ Je gaat je afvragen wat de zin van het leven is, en gaat op een zoektocht. Een zoektocht naar het waarom en het hoe nu verder. ‘Zoals filosoof Jean-Jacques Suurmond ooit zo mooi beschreef, “Rouw is de liefde die zijn adres is kwijtgeraakt.”’
Maar wat voél je dan als je door een rouwproces heengaat? Verdriet om het gemis is het meest logische antwoord, maar het is juist zo veel meer dan dat. Fiddelaers-Jaspers legt uit: ‘Rouw bestaat naast verdriet uit een scala aan emoties, zoals boosheid, je in de steek gelaten voelen, machteloosheid, angst, eenzaamheid en soms zelfs opluchting.’ Hoe deze verschillende emoties tot uiting komen verschilt ook enorm per persoon. ‘Veel mensen gaan een tijd op de overlevings- stand, bijvoorbeeld door veel contact met vrienden te zoeken of juist door zich terug te trekken, harder te werken, wat meer te drinken. Maar uiteindelijk kun je het onomkeerbare verlies niet uit de weg gaan, en ook de gevoelens die daarbij horen niet.’
>> Dit moet iedere vrouw weten over haar hartslag
convertedNodes
Effect op het lichaam
Deze mentale gevolgen van rouw hebben logischerwijs ook enorm veel impact op je lichaam, zoals de toegenomen afgifte van hormonen als adrenaline, noradrenaline en cortisol. Dyllis van Dijk, psychiater en onderzoeker bij de afdeling Depressie Ambulant van PsyQ Haaglanden, legt uit: ‘Cortisol is een hormoon dat door de bijnieren wordt aangemaakt. In een gezonde situatie wisselt de afgifte van cortisol in de loop van de dag, met een piek bij het wakker worden. Tijdens stressvolle situaties is de afgifte verhoogd. Bij aanhoudende stress kunnen de receptoren voor cortisol minder gevoelig worden, waardoor een ontregeling ontstaat van verschillende processen in het brein.’
Als je iets meemaakt wat stressvol is, zoals het overlijden van een dierbare, wordt je stresssysteem geactiveerd. ‘Hoewel een actief stresssysteem noodzakelijk is om je aan te kunnen passen aan acute “bedreigingen uit de omgeving”, is gebleken dat aanhoudende activatie samenhangt met een verhoogd risico op allerlei aandoeningen op de langere termijn. Denk bijvoorbeeld aan diabetes, hart- en vaatziekten, depressie en obesitas’, legt Van Dijk uit. ‘De exacte mechanismen die hieraan ten grondslag liggen zijn nog niet geheel opgehelderd, evenals de verschillen tussen mensen onderling. Wel is uit onderzoek gebleken dat de hersenen van mensen die in hun jeugd ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt gevoeliger zijn voor dergelijke situaties’, voegt Van Dijk toe.
Veel kenmerken van een rouwproces lijken op die van een depressie. Denk aan slapeloosheid, nergens zin in hebben, prikkelbaarheid, verlies van eetlust, angstige gevoelens en je willen terugtrekken uit sociale situaties. Ook kunnen er, voor jouw gevoel, vreemde dingen gebeuren, legt Van Dijk uit: ‘Soms horen mensen de stem van de overledene of zien zij diegene zelfs. Deze verschijnselen worden als normaal beschouwd binnen een rouwproces.’
>> Onderzoek: sporten helpt als je verdrietig bent
Meer weten over het rouwproces en de verschillende vormen van rouw? Je leest het hele artikel in de nieuwste editie van Women's Health die nú in de winkels ligt.