Alles wat je wilt weten over het Prikkelbare Darm Syndroom
Voedingswetenschapper dr. Ludidi legt uit.
© Getty Images - LumiNola
Maar liefst 15 tot 20 procent van de vrouwen en 5 tot 20 procent van de mannen heeft last van het Prikkelbare Darm Syndroom - ook wel overgevoelige of spastische darm genoemd. Wat houdt het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) in en wat kun je eraan doen? Voedingswetenschapper dr. Samefko Ludidi, gepromoveerd op het Prikkelbare Darm Syndroom aan de Maastricht University, legt het uit.
Oorzaak van het Prikkelbare Darm Syndroom
‘PDS betekent dat je darmen meer dan gevoelig zijn. Dat kan behoorlijk vervelend zijn, maar het is niet gevaarlijk. In de wetenschap wordt PDS een "functionele aandoening genoemd": de darmfunctie is verstoord, maar er is geen duidelijke oorzaak te vinden. De darmen zien er van binnen gezond uit’, vertelt Ludidi.
Fysieke klachten van PDS
‘PDS is een ontzettend diverse aandoening en kent een hoop verschillende klachten. Een verstoorde stoelgang in combinatie met pijn zijn de basisklachten die leiden tot de diagnose PDS, maar daarnaast zijn er nog veel andere klachten mogelijk. Omdat niet iedereen dezelfde klachten heeft, is het moeilijk om een diagnose te stellen. Al kunnen klachten als buikpijn ook wijzen op andere aandoeningen.’
Volgens Ludidi zijn er verschillende vormen van PDS. ‘De eerste vorm kenmerkt zich doordat iemand vaak diarree heeft (PDS-D). Bij de tweede is het tegenovergestelde het geval, namelijk obstipatie en de derde is een combinatie van de eerste twee (PDS-M, mixed). De laatste variant heeft geen specifieke bijwerkingen, zoals een verstoorde stoelgang (PDS-U, unspecified), maar kent wel buikpijn en een opgeblazen gevoel. Hoewel PDS al meer dan een eeuw bekend is bij artsen, werd de diagnose tot zo’n 50 jaar geleden gesteld op basis van de afwezigheid van andere darmziekten.’
Het Prikkelbare Darm Syndroom en mentale klachten
Waar PDS in eerste instantie voor vervelende ongemakken kan zorgen, kan het op de lange termijn naast fysieke klachten ook voor mentale klachten zorgen. Uit onderzoek onder 268 PDS-patiënten is gebleken dat 30 procent van hen last heeft van angst en 22 procent van depressie. Zo zegt Ludidi: ‘De mentale gevolgen van een continue gevoel van onrust in de buik moet je niet onderschatten.’ Wat ook niet meewerkt, is dat een breed scala aan klachten in het hokje PDS passen. Dit maakt de behandeling nogal een uitdaging. Het algemene advies luidt daardoor meestal dat mensen er maar gewoon mee moeten leren leven.
Culturele verschillen
In de zoektocht naar de precieze oorzaak, maar ook de oplossing voor PDS, is het interessant om te kijken hoe het in andere landen met PDS gesteld is. Komt het bijvoorbeeld evenveel voor in niet westerse landen? Het antwoord is nee. Zo is gebleken dat het Prikkelbare Darm Syndroom het minst voorkomt in Zuid-Aziatische landen. Zo heeft in India slechts vier procent van de bevolking last van PDS. Al moet hierbij wel de side note vermeld worden dat de gezondheidszorg in India een stuk minder toegankelijk is dan bij ons en dat praten over ontlasting in sommige culturen not done is.
Toch is het een interessante vraag waarom PDS in het westen zoveel meer voorkomt. Al laten niet alleen westerse landen, maar ook landen die snel ‘verwesteren’ een toename in het aantal darmaandoeningen zien. Zo is het aantal mensen met PDS in Singapore in tien jaar tijd verviervoudigd. Doordat het gedrag van de bevolking ‘verwesterd, nemen overbevolking, stress en verandering van het voedingspatroon toe. Factoren die gerelateerd zijn aan de onderliggende oorzaken van PDS.
De invloed van stress op je darmen
Over de rol van stress in PDS zegt Ludidi: ‘Onze darmen kunnen onafhankelijk van onze hersenen functioneren, maar ze staan zeker met elkaar in verbinding. Acute stress kan zorgen voor acute darmklachten. Aanhoudende stress kan ervoor zorgen dat er chronische verstoringen ontstaan in de darmen. Het is niet voor niets dat mensen met een stressvolle baan vaak last hebben van buikpijn en een opgeblazen gevoel.’
Voeding
Al speelt voeding natuurlijk ook een grote rol in het ontstaan van darmklachten. ‘Eentonig, bewerkt eten en veel suikers en vetten hebben geen positieve invloed op je darmflora, omdat ze de samenstelling van de microbiota veranderen. Wat hierbij kan helpen is het FODMAP dieet. Hierbij sluit je een aantal koolhydraten tijdelijk uit, waarna je ze één voor één weer toevoegt aan je dieet. Zo kun je erachter komen op welke koolhydraten je niet goed reageert.’
Conclusie
Omdat het moeilijk is om de precieze oorzaak van darmklachten te achterhalen, is het vaak ook lastig om de juiste diagnose te stellen. Heb je last van darmklachten? Ga dan langs je huisarts en vraag eventueel om een doorverwijzing naar een specialist als je niet van de klachten afkomt.
Ga in ieder geval niet op eigen houtje dingen uitproberen of zomaar voedingsstoffen schrappen uit je voeding. Een dieet zoals het FODMAP is namelijk erg ingewikkeld en moet je volgen onder begeleiding van een diëtist. Ludidi: ‘Probeer de oplossing te vinden door het als één groot geheel te bekijken, dus wat je nog kunt verbeteren in je eetpatroon, maar ook hoe je met stress omgaat bijvoorbeeld.’