Zwarte gaten: waarom jij na het stappen niks meer weet (en je vrienden wel)
En hoe schadelijk is dat wel niet voor je brein? We hebben veel vragen.
Ben jij ooit weleens wakker geworden na een avondje drinken en had je geen flauw benul meer hoe je in bed bent beland? Je bent de hele (of delen van de) avond vergeten, omdat je vrienden met verhalen komen die jij je niet kunt herinneren. Dit kan heel verwarrend en vervelend zijn, maar black-outs zijn helemaal niet ongebruikelijk. Wat gebeurt er tijdens een black-out en wanneer loop je een hogere kans op zwarte gaten na een avondje stappen? Wij doken in de materie en vroegen om de expertise van Ruud Rutten, voormalig bestuurder van verslavingszorg Tactus.
Zwarte gaten in je geheugen: dit gebeurt er tijdens een black-out
Als je ooit dronken bent geweest, weet je dat alcohol je lichaam en geest sterk kan beïnvloeden. Je rem is eraf, het belemmert je impulscontrole en het beïnvloedt je besluitvorming. Hoe meer je drinkt, hoe moeilijker het wordt om normaal te functioneren – lopen, praten, denken en zelfs dingen onthouden. Rutten: ‘Alcohol kun je ook wel zien als vergif voor je brein. Gelukkig kan ons lichaam de alcohol, het gif, afbreken. Hoe snel dit gebeurt, ligt aan een aantal factoren: ’Je geslacht, ras en conditie op dat moment: heb je veel gegeten of juist niet? Als je bijvoorbeeld een volle maag hebt doet de alcohol er langer over voor-ie wordt opgenomen. ‘Daarnaast zal een grote witte man meer kunnen drinken dan een kleinere Aziatische vrouwen. Westerlingen hebben over het algemeen meer specifieke enzymen die alcohol kunnen afbreken.'
Hoe ontstaat een black-out?
Rutten: ‘Een zwart gat, of een black-out, is een delete van je korte termijn geheugen. Dit betekent dat je bijvoorbeeld een uur of twee volledig van de radar bent en je je simpelweg niet meer kunt herinneren wat je hebt gedaan. Alsof de record-knop niet aanstaat in je hersenen.’ Geheugenverlies tijdens een black-out gaat niet gepaard met verstoord gedrag op dat moment. Je functioneert ‘normaal’ (in hoeverre je normaal functioneert met veel alcohol achter de kiezen), maar alles wat je zegt of doet wordt niet geregistreerd in je geheugen.
Terwijl je drinkt komt er alcohol in je bloedbaan en bereikt het je hersenen. Volgens Rutten zijn er drie belangrijke systemen in je hersenen die door alcohol worden beïnvloed: de hersenstam, het limbisch systeem en het middenbrein. De hippocampus, die onderdeel is van het limbisch systeem en functioneert als een soort geheugenschakelkast, wordt verstoord. Dit leidt tot het verlies van herinneringen en kan verklaren waarom sommige uren van de avond volledig zijn weggevaagd.
Een aantal dingen kunnen de kans op het krijgen van een black-out vergroten. Rutten: ‘Bijvoorbeeld hoe snel je drinkt en of je goed gegeten hebt die dag, of je medicatie gebruikt en of je er misschien een pilletje bij hebt geslikt of niet.’
Vrouwen ervaren vaker een black-out dan mannen
Een onderzoek toont aan dat vrouwen die maar één glas meer drinken dan normaal gesproken, 13 procent meer kans hebben op een black-out dan mannen. Dit heeft te maken met verschillen in lichaamsgrootte en vetpercentage. Vrouwen hebben over het algemeen minder water in hun lichaam om de alcohol te verdunnen, wat betekent dat hun alcoholpromillage sneller stijgt.
De gevolgen van een black-out
Op de lange termijn kunnen mensen die regelmatig black-outs ervaren sneller een alcoholprobleem ontwikkelen. ‘Als je elke week zwaar drinkt en black-outs hebt, ben je op de korte termijn meer kwetsbaar voor verslaving’, legt Rutten uit.
Is een black-out schadelijk voor je hersenen?
Hoewel een eenmalige black-out waarschijnlijk geen langdurige schade veroorzaakt, is herhaaldelijk geheugenverlies wel degelijk schadelijk voor je hersenen. Langdurig overmatig alcoholgebruik kan leiden tot blijvende schade, zoals geheugenverlies, verminderde cognitieve functies en veranderingen in de hersenstructuur. Rutten waarschuwt dan ook dat als je vaker black-outs hebt, dit een teken kan zijn van een beginnende verslaving, wat op den duur schadelijke effecten heeft voor de hersenen.
Hoe voorkom je een black-out?
De voornaamste manier om black-outs te voorkomen is natuurlijk minder alcohol drinken. Daarnaast is het belangrijk om - als je wel drinkt - langer over je drankjes te doen. Rutten benadrukt verder dat een goede bodem ook een cruciale rol speelt in het verwerken van alcohol. ‘Als je slecht eet en weinig vitamine B binnenkrijgt, kan de schade die alcohol aanricht in je hersenen groter zijn’, zegt hij. Vooral de vitamine B6 speelt een belangrijke rol in de hersenfunctie en het geheugen. En in welke voedingswaren je vitamine B6 vindt, hebben we gelukkig al eerder voor je opgeschreven.