Neem jij nooit vakantie op? Dat is gevaarlijker dan je denkt

Het is meivakantie. De zon laat zich af en toe zien, campings vullen zich, kinderen zijn vrij... en jij? Jij zit nog steeds achter je laptop, koffie in de hand, to-do-lijst in je hoofd. Want vakantie nemen is voor mensen met tijd, toch? Fout. Juist als je denkt dat je geen vakantie nodig hebt, is het hoog tijd om stil te staan. Letterlijk.

Steeds meer mensen slaan hun vrije dagen over. Dat lijkt misschien een daad van toewijding, maar volgens experts is het eigenlijk gewoon gevaarlijk voor je gezondheid. Niet even pauzeren leidt tot stress, slechter functioneren, gezondheidsklachten en op de lange termijn zelfs een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Ja, écht.

Iedereen ziet vakantie anders

Niet iedereen wordt blij van een tentje aan de Côte d’Azur, gillende kinderen die rondrennen of zand in je bed. Dat snapt Evelien Brouwers, bijzonder hoogleraar psychische gezondheid en duurzame inzetbaarheid aan Tilburg University, als geen ander. In een interview met NU.nl legt ze uit dat vakantie geen universeel geluksmiddel is. 'Voor de een kan op vakantie gaan heerlijk ontspannen zijn. Terwijl het voor een ander vreselijk is. Denk aan stress, huilende kinderen of luid gesnurk in de tent naast je.'

Dus nee: vakantie nemen hoeft niet te betekenen dat je op een handdoek onder een palmboom ligt. Het draait erom dat je iets doet waar jij persoonlijk van oplaadt – of dat nu strandvakantie, een citytrip is of gewoon drie dagen Netflix in pyjama.

Wat er gebeurt als je nooit pauzeert

Arbeids- en organisatiepsycholoog Jessica Bloom (Radboud Universiteit) bevestigt aan de nieuwssite dat doorwerken zonder onderbreking écht schadelijk is. 'Diverse studies hebben aangetoond dat stress op het werk nadelige gevolgen heeft voor de gezondheid en het welbevinden van werknemers. Een manier om stress tegen te gaan is door je af en toe met iets anders bezig te houden dan werk.'

Wanneer je structureel geen pauzes neemt, gebeuren er dingen met je lichaam en geest. En niet de leuke dingen:

• Je brein raakt overbelast - Zonder rustmomenten blijf je in een constante staat van ‘aan’ staan. En je brein is geen lampje – het kan niet eindeloos branden zonder door te slaan.
• Je creativiteit verdampt - Die briljante ingeving waar je op hoopt? Die komt zelden als je achter je bureau zuchtend naar je scherm staart.
• Je concentratie brokkelt af - Kleine taken worden log, fouten sluipen erin, je raakt sneller gefrustreerd.
• Je lichaam protesteert - Hoofdpijn, vermoeidheid, slecht slapen, en uiteindelijk: fysieke klachten die zomaar chronisch kunnen worden.

Volgens Bloom blijken avonden en weekenden onvoldoende om te herstellen van werkdruk. Een langere periode van afwezigheid stelt mensen beter in staat zich los te maken van hun werk en op te laden. Je hoeft dan even niks. Je mag precies doen waar je zelf zin in hebt. Dat is niet alleen prettig, maar noodzakelijk. Mensen die nooit vakantie nemen, lopen volgens haar een aantoonbaar hoger risico op serieuze gezondheidsproblemen – waaronder hart- en vaatziekten en zelfs vroegtijdig overlijden.

Vakantie is niet ‘niets doen’ - het is herstellen

Vaak denken we dat vakantie luxe is. Zon, zee, strand. Maar eigenlijk is vakantie een vorm van onderhoud. Zoals je je auto naar de garage brengt, of je telefoon oplaadt. Jij hebt dat ook nodig. Het is het moment waarop je hoofd weer ruimte krijgt, je hartslag daalt en je even weer voelt wie je bent – los van alle to do-lijstjes, deadlines en Zoom-calls.

En weet je wat het mooie is? Het werkt écht.

Wat vakantie voor je doet:

• Het verlaagt je stressniveau
• Het verbetert je slaap
• Het verhoogt je productiviteit (ja, ook je werkgever wordt hier beter van!)
• Het verbetert je humeur en relaties
• Het geeft je nieuwe inzichten, ideeën en motivatie

Een goed uitgeruste jij is een leukere partner, een scherpere collega, een betere ouder, en – laten we eerlijk zijn – gewoon een blijer mens.

Oké, maar dat ‘vakantiegevoel’ is toch zó weer weg?

Klopt. Het positieve effect van vakantie verdwijnt inderdaad vaak binnen een week, zodra je terug bent op de werkvloer. En ja, dat voelt soms alsof je 'nooit bent weggeweest'. Maar dat betekent niet dat het nutteloos is. Integendeel, vakantie is een buffer tegen chronische stress. 'Een vakantie kan mensen helpen om afstand te nemen van de dagelijkse beslommeringen en om de zaken in perspectief te zien', zegt Bloom.

Wat kun je vandaag nog doen?

1. Blok je agenda - Zet vakantiedagen in je planning, en neem ze serieus – net als een belangrijke meeting.
2. Vier vakantie op jouw manier - Geen zin in een druk vliegveld? Blijf thuis. Ga wandelen. Lees een boek. Schilder. Doe waar jij van ontspant.
3. Wees eerlijk naar jezelf - Voel je je vaak moe, prikkelbaar of uitgeblust? Dat is je lichaam die zegt: ik moet even uitstaan.
4. Stop elke dag op tijd - Werken tot 20:00 uur klinkt productief, maar ondermijnt je lange termijnprestaties én je gezondheid.
5. Maak rust bespreekbaar op je werk - Niet als ‘luxe’, maar als voorwaarde voor duurzaam functioneren.

Dus hup, neem lekker vrij

Vakantie draait niet om reizen. Het draait om pauzeren. Om ruimte in je hoofd. Om loslaten. En vooral: om jezelf serieus nemen. Want jij bent geen machine – zelfs je telefoon heeft af en toe een reboot nodig. Dus of je nu in de meivakantie gaat fietsen door Limburg, gaat tuinieren met je telefoon uit, of gewoon uitslaapt zonder schuldgevoel: doe het. Voor je lichaam. Voor je brein. Voor jezelf.

Volg je Women's Health al op Facebook en Instagram?