Eicellen invriezen: zekerheid voor later of schijnveiligheid in een ijskastje?

Een topcarrière, je droomhuis én de juiste partner – dit allemaal op tijd in de wacht slepen is makkelijker gezegd dan gedaan. Dus klinkt het invriezen van eicellen als een geruststellend plan B. Een soort vruchtbaarheidsverzekering, voor als het leven even niet meewerkt. Maar hoe waterdicht is dat vangnet eigenlijk?

De diepvries als plan B

Steeds meer vrouwen in Nederland kiezen voor ‘social freezing’: eicellen invriezen zonder medische reden, puur uit voorzorg. Dit zijn vooral hoogopgeleide, zelfstandige vrouwen tussen de 35 en 39. In 2023 waren er bijna 1.200 van zulke behandelingen – twee keer zoveel als vijf jaar geleden. Maar wie denkt dat dit automatisch leidt tot een baby later, komt vaak van een koude kermis thuis. Zoals fertiliteitsarts Joop Laven het treffend tegen NU.nl zegt: 'Per eicel is de kans op een kind heel, heel klein.'

De illusie van controle

'We willen grip op ons leven – en dus ook op onze vruchtbaarheid', zegt socioloog Sabine Wennekers tegen de nieuwssite. Alleen: technologie belooft veel, maar garandeert weinig. Eicellen invriezen voelt misschien als een feministisch power move, maar in de praktijk is het eerder een symptoom van hoe lastig het in de huidige samenleving is om gezin en werk in balans te brengen. En de maatschappelijke druk? Die ligt nog steeds scheef. Een vrouw van 38 die haar eicellen invriest, krijgt vragen. Een man van die leeftijd die nog geen kinderen heeft? Geen haan die ernaar kraait.

Bevroren beloftes

In landen als de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk is social freezing big business. Grote bedrijven zoals Facebook en Apple betalen de kosten zelfs voor hun personeel. Keuzevrijheid, noemen ze dat. Critici noemen het eerder een 'bevroren compromis': je stelt het moederschap uit voor je carrière, zonder zekerheid dat het later lukt. In Nederland zijn we iets minder commercieel ingesteld, maar ook hier groeit de interesse. Steeds meer vrouwen melden zich voor een oriënterend gesprek bij een fertiliteitskliniek. Uit onderzoek van Omroep WNL blijkt dat inmiddels meer dan 3.400 Nederlandse vrouwen hebben gekozen voor deze procedure. In fertiliteitsklinieken in Nederland liggen momenteel ruim 40.000 ingevroren eicellen opgeslagen.

Maar het invriezen van eicellen gaat niet altijd goed. Een eicel is een héle grote cel – je kunt ’m zelfs met het blote oog zien. Eicellen oogsten, invriezen en later weer ontdooien klinkt misschien simpel, maar het is best een kwetsbaar proces. Niet elke cel overleeft die reis. De gebruikte methode, vitrificatie genoemd, is snel en slim, maar zelfs dan kan er onderweg iets misgaan. Soms wordt een cel beschadigd zonder dat je het merkt, want pas bij het ontdooien zie je of de cel het heeft gered. En dan weet je nog niet of de kwaliteit goed genoeg is. Heeft de cel al schade opgelopen, bijvoorbeeld door leeftijd of roken, dan is de kans klein dat daar nog een baby uit ontstaat.

Kale feiten, koude cijfers

Eicellen invriezen is erg prijzig, want social freezing wordt niet vergoed zonder goede reden (zoals chemo, een eierstokoperatie of bij transmannen). Eén ronde kost zo’n 4.000 euro. Hoe jonger je bent, hoe meer eicellen je per keer kunt oogsten. Rond je veertigste heb je er zeker twintig nodig voor een goede kans op een kind. Dat haal je niet in één ronde, dus betaal je die 4.000 euro waarschijnlijk meerdere keren. Laat je op je dertigste eicellen invriezen, dan heb je vaak genoeg aan één ronde voor zo’n twaalf cellen. Daarmee is de kans op één gezond kindje zo’n 80 procent. Tien jaar later zijn er meer pogingen nodig en zijn de eicellen vaak van mindere kwaliteit.

Social freezing is eigenlijk een misleidende term, vindt Laven. 'Wanneer eindigt social en wanneer begint medisch? Ik zou het niet weten en dat hebben we ook zo in de richtlijn hierover geschreven. Toch interpreteren de ziektekosten verzekeraars die richtlijn anders en veel strikter.' Het probleem is dat elke vrouwen die haar eicellen wil laten invriezen een goede reden heeft.

Niet alleen een vrouwenzaak

Vruchtbaarheid is niet exclusief een vrouwending. Ook bij mannen daalt de vruchtbaarheid met de jaren én stijgt het risico op genetische afwijkingen na je veertigste. Toch ligt de druk en de verantwoordelijkheid vooral bij vrouwen. Laven pleit daarom voor betere voorlichting – op school, voor iedereen. Jongens moeten ook begrijpen dat je voor je 35e 'al twee kinderen moeten hebben' om vruchtbaarheidsbehandelingen en ongewenste kinderloosheid te voorkomen.

Slim kiezen begint bij weten waar je aan begint

Eicellen invriezen is geen garantie, maar het kan wél een waardevolle optie zijn. Mits je weet waar je aan begint. Daarom is eerlijke, duidelijke voorlichting zo belangrijk: over slagingskansen, kosten, risico’s én alternatieven zoals embryo-opslag of adoptie. De echte vraag is niet óf het een goede keuze is, maar op basis waarvan maken vrouwen die keuze? Want een slimme meid maakt geen plan B… zonder eerst te checken wat het écht kost en de risico's zijn.

Het thema is momenteel trending, dat heeft onder meer te maken met de nieuwe docuserie Welmoed en de bevroren eitjes, waarin presentatrice Welmoed Sijtsma (34) onderzoekt of het invriezen van je eicellen echt zo eenvoudig is. Je kijkt de docu via NPO Start.

Volg je Women's Health al op Facebook en Instagram?