Dit is waarom we zoveel bezig zijn met ons uiterlijk

Een online meeting, selfies, je zakelijke foto op LinkedIn: we kijken non-stop naar ons eigen gezicht. Dat kan onzeker maken, en zelfs – gevoed door AI-filters – een obsessie met ons uiterlijk in de hand werken. Dat wekt de vraag op: Wat maakt dat we zo kritisch zijn op ons spiegelbeeld?

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…

Naar schatting maken we jaarlijks zo’n 597 selfies. Dat zijn er niet bepaald weinig. Een selfie voor de lift, een selfie met je vriendengroep op een feestje en een selfie als je een nieuwe outfit hebt. We blijken er dol op. En ben je niet bezig met het fotograferen van jezelf, dan staar je wel naar je profielfoto’s op Outlook of Teams, in je WhatsApp of een van je tig socialmediakanalen. 

Waar mensen vroeger vooral met hun zelfbeeld werden geconfronteerd in een weerspiegelend raam en in de badkamerspiegel, zien we onszelf nu dagelijks tientallen keren terug dankzij ons vele schermgebruik. En ja, dat vele kijken naar jezelf kan zorgen voor zelfkritiek en een negatief zelfbeeld, dat wordt gevoed door de huidige schoonheidsnorm waarbij ouder worden als vrouw bijna verboden lijkt. In een gemiddelde drogisterij vliegen de anti-rimpelcrèmes je nog net niet om de oren. Om nog maar niet te spreken over het aanbod van behandelingen, collageensupplementen en andere trucjes om huidveroudering tegen te gaan.

Een onrealistisch beeld

De fixatie op ons uiterlijk is dan ook – niet verrassend – terug te leiden naar de opmars van ons digitale leven. Naast dat we onszelf vaker zien via Microsoft Teams, Zoom of FaceTime, speelt ons socialmediagebruik een grote rol bij de toegenomen kritiek op ons uiterlijk. We vergelijken ons een ongeluk met perfecte marketingplaatjes en bewerkte foto’s op het internet. En dat doet veel met je brein. ‘Je weet helemaal niet of je ‘mooi’ of ‘lelijk’ bent als je je niet vergelijkt met anderen,’ legt hoogleraar psychologie en auteur Liesbeth Woertman uit. ‘Schoonheid fascineert ons al eeuwenlang. Het is alleen nog nooit zo onecht geweest. Dus ook nog nooit zo onhaalbaar.’ Dat we ons uiterlijk vergelijken met veelal bewerkte beelden – al dan niet van onszelf – zorgt ervoor dat we met een onrealistisch beeld naar onszelf kijken. En dat doen we ook nog eens heel vaak.

Van filter naar filler

Behalve wijzelf die zo kritisch zijn, gooit de invloed van schoonheidsnormen dus ook roet in het eten. Hoe meer de digitale en fysieke wereld verweven raken, hoe normaler gefotoshopte gezichten lijken. Het hebben van het ‘perfecte’ gezicht lijkt steeds crucialer te worden. Sterker nog, we gaan bijna geloven dat als we een strak voorhoofd en een gladde huid hebben, ons leven een stukje beter wordt. Een filter in real life is niet mogelijk, een cosmetische ingreep wel. En het zal niet de eerste keer zijn dat een cosmetisch arts een ingreep moet verrichten op basis van een TikTok-filter. Door dat specifieke filter komen we erachter hoe ons gezicht er met een nét iets kleinere neus of ietwat vollere lippen uitziet. Een prikje hier, een spuitje daar: het aantal cosmetische ingrepen is flink gestegen. Tussen 2019 en 2022 steeg het gebruik van fillers in Nederland met tachtig procent en verdubbelde het aantal behandelingen met botox, het Erasmus MC Rotterdam op basis van onderzoek uit.

En dat is geen onschuldige trend. Sommige specialisten waarschuwen namelijk voor een perception drift: een gladgestreken voorhoofd zorgt ervoor dat je ook voor andere plekken in je gezicht botox of fillers overweegt. En dit gaat maar door. Een vicieuze cirkel, waarbij je steeds verder verwijderd raakt van hoe je er natuurlijk uitziet.

Meer lezen? Het complete artikel over onze obsessie met ons spiegelbeeld kun je vinden in de nieuwste editie van Women’s Health. Daar vind je naast allerlei interessante artikelen ook nog eens het inspirerende verhaal van Ghislaine Voogd (Veggilaine).

Volg je Women's Health al op Facebook en Instagram?