Shiori Itō breekt het zwijgen: docu over misbruik, moed en het recht in Japan
Tsutomu Harigaya - VPRO
Het duurt nog een maand tot deze documentaire op tv te zien is, maar je wil ‘m écht alvast in je agenda schrijven: Black Box Diaries. Het verhaal van Shiori Itō is namelijk te indrukwekkend voor woorden. De journalist vecht na seksueel misbruik tegen het Japanse rechtssysteem en de zwijgcultuur, en neemt de kijker mee in haar strijd voor rechtvaardigheid.
Wat doe je als de samenleving er álles aan doet om je de mond te snoeren, maar je tegelijk wordt gezien als heldin?
Het verhaal van Itō
In 2017 maakt de Japanse journalist Shiori Itō in een persconferentie bekend dat ze in 2015 - ze was toen 25 jaar oud - gedrogeerd en verkracht is door tv-reporter Noriyuki Yamaguchi, biograaf en vertrouweling van toenmalig premier Shinzo Abe (hij was premier in 2006-2007 en 2012-2020, en werd in 2022 doodgeschoten tijdens een verkiezingsspeech). De bekentenis van Itō veroorzaakt een schokgolf in Japan, waar een enorme zwijgcultuur heerst. Van een slachtoffer wordt namelijk verwacht ‘dat die zich zielig en zwak voelt en zich verbergt en schaamt.’ Je openbaar uitspreken over het onrecht dat je is aangedaan? Dat is (nogal zacht uitgedrukt) not done.
Binnen een paar dagen na de persconferentie belandt ze middenin een politieke strijd: voor rechtse media is ze een bedreiging voor de regering-Abe, maar linkse media omarmen haar daarom juist als een heldin. Ook wordt ze bestempeld als het gezicht van de Japanse MeToo-beweging. Met afluisterapparatuur, doodsbedreigingen, cyberpesterijen, haatmail en wanhopige familieleden wordt alles op alles gezet om Itō de mond te snoeren, maar hoewel ze op mentaal instorten staat weigert ze te zwijgen. Als ze een civiele rechtszaak aanspant, opent de beschuldigde journalist (Yamaguchi) de aanval op alle fronten. Ook dit houdt Itō niet tegen om een boek te publiceren over haar ervaring.
Strijd om leven en dood
In Black Box Diaries leer je hoe Itō’s strijd niet alleen gericht is op het veranderen van de maatschappij en het steunen van andere vrouwen, maar ook haar enige manier is om te overleven. ‘Ik hoop dat ik met Black Box Diaries andere slachtoffers ervan kan overtuigen dat ze allemaal zelf over de kracht beschikken om hun verhaal te delen,’ zegt de journalist in een interview met NPO Doc.
Itō tegen NPO Doc: ‘In Japan is de documentaire nog altijd niet vertoond. We snappen niet waarom het niet lukt en blijven ons best doen om het voor elkaar te krijgen. Het blijft onze droom. De film is een liefdesbrief aan andere slachtoffers in Japan, aan mijn zus en familie. Ik heb mijn familie de film nog niet laten zien. Ik wil dat ze Black Box Diaries samen met andere mensen op een groot scherm zien op het moment dat er een vertoning is in Japan.’
© Star Sands - VPRO Een still uit de documentaire Black Box Diaries
Waar en wanneer je kunt kijken
Al met al is het een verhaal dat laat zien hoe wreed de strijd om rechtvaardigheid nog altijd kan zijn, maar tegelijkertijd biedt het doorzettingsvermogen van Itō kracht. Haar moed laat de kijker zien dat wat je ook hebt meegemaakt, hoe hard je ook wordt tegengewerkt, jouw stem is er één die gehoord mag worden. De VPRO-documentaire Black Box Diaries zal (schrijf je mee?) zondag 16 november 2025 om 23:20 vertoond worden op NPO 2 en NPO Start, of via npodoc.nl.
Heb je zelf te maken gehad met seksueel misbruik? Het Centrum Seksueel Geweld biedt 24/7 hulp na een nare seksuele ervaring en seksueel misbruik - ook als je nog twijfelt over aangifte of melding bij de politie. Je belt ze (gratis en anoniem) op 0800-0188 of kunt ze hier anoniem chatten. Ook Slachtofferhulp Nederland biedt hulp, waaronder ook als je nog twijfelt of er sprake is van seksueel misbruik of als je een luisterend oor nodig hebt; contact opnemen doe je hier.