Dit is waarom je je soms ongemakkelijk voelt (en zo ga je ermee om)
Getty Images
Een ongemakkelijk gevoel kan zomaar de kop opsteken. Misschien vind je jezelf terug op een verjaardag waar je weinig aansluiting met anderen voelt en zoek je hevig naar gespreksonderwerpen. Een langdurige stilte kan dan eindeloos en pijnlijk aanvoelen. Dit gevoel van ongemak zullen velen van ons wel herkennen. Het is een menselijke emotie die je niet altijd voor kunt zijn en zit soms in de kleine dingen. Wellicht beland je onverwachts in een discussie waar je niet uit lijkt te komen of hangt er gewoon een ongemakkelijk sfeertje in de lucht… awkward!
Wat de reden voor dat ongemak ook is, prettig voelt het nooit. Maar ongemak is er niet zomaar; het zegt veel over hoe jij een situatie ervaart. Bovendien laat het zien dat je je (misschien onaangepaste) zelf bent. Om achter de ins en outs van ongemak te komen, gingen we op onderzoek uit. Lees hier waarom je je soms zo ongemakkelijk voelt en wat je in zo'n situatie het beste kunt doen:
Ongemak als waarschuwingssysteem
Ongemakkelijkheid gaat om een gevoel dat vaak in sociale situaties opspeelt. Als je dat gevoel in een paar woorden zou moeten vangen, komt het neer op een mismatch tussen wat er in een bepaalde situatie gebeurt en wat jij (of meerdere mensen) vindt dat er zou moeten gebeuren, legt professor Psychologie Bethany Teachman aan U.S. News uit. Bij sociale ongemakkelijkheid gaat het dus niet zozeer om een daadwerkelijk probleem, maar eerder om jouw eigen perceptie.
Ongemak heeft vaak een functie. Het maakt je bewust van sociale verwachtingen en grenzen; het leert ons wat in een sociale omgeving gewenst is om te zeggen of doen. Mensen pikken signalen op en nemen dit mee in verdere interacties. Professor Psychologie Joshua W. Glegg zegt tegen U.S. News dat sociale ongemakkelijkheid als een soort waarschuwingssysteem werkt. Mensen besteden binnen een ongemakkelijke situatie veel aandacht aan de sfeer die er hangt en zijn zich bovendien erg bewust van hun eigen fysieke ongemak. We absorberen informatie en sociale cues, en proberen de situatie onder controle te houden en in evenwicht te brengen.
Kwetsbaar en oprecht
Zo’n ongemakkelijk gevoel is er in sociale situaties dus om je alert te houden op wat er op sociaal vlak allemaal gaande is. Psychology Today brengt overigens nog een andere kant van ongemak aan het licht. Zo wordt beargumenteerd dat een ongemakkelijk gevoel op oprechtheid duidt. Juist wanneer je trouw blijft aan jezelf en je je niet automatisch schikt naar wat anderen willen horen, betekent dit dat je oprecht bent. Het brengt dan wel misschien ongemak met zich mee, je houdt in ieder geval geen façade op. Een ongemakkelijk gevoel betekent in die zin dat je je ‘ware’ zelf laat zien en geen toneelspel opvoert.
Ongemakkelijkheid komt volgens Psychology Today ook voort uit kwetsbaarheid. Jezelf openstellen naar anderen en daarmee het risico op afwijzing lopen, kan je een gevoel van ongemak opleveren. Andersom werkt het ook zo: wanneer je ongemakkelijkheid wilt vermijden, ben je misschien geneigd anderen op afstand te houden. Om ervoor te zorgen dat je diepgaande connecties aan kunt gaan, betekent dit soms dat je even door de zure appel heen moet bijten en het ongemakkelijke gevoel moet doorstaan.
Uit je comfortzone
Veilig in je comfortzone zul je minder snel ongemak ervaren dan buiten je comfortzone. Het is dan ook niet gek dat we, uit zelfbescherming, bepaalde ervaringen of situaties vermijden om zo ook dat ongemakkelijke gevoel voor te zijn. Dit is logisch, maar vaak ook een valkuil, zo vindt ook Clegg: ‘Wanneer ongemakkelijke ervaringen voor paniek en vermijdingsgedrag zorgen, kan dit een patroon van sociale angst en het vermijden van sociale situaties in stand houden.’ Daarmee graaf je dus je eigen gat. Hoe meer je ongemakkelijkheid wilt voorkomen, hoe minder tolerantie je opbouwt. Juist door je comfortzone af en toe uit te stappen en je kwetsbaar op te stellen, groei je als persoon. En daar komt dan misschien ook wat ongemak bij kijken.
Kort samengevat: ongemak is een soort medaille met twee kanten. Het dient als een soort handeling voor interacties met anderen, maar kan je sociaal vermogen ook beperken. Om ervoor te zorgen dat je weet hoe je met ongemakkelijke situaties om kunt gaan, zijn hier wat tips bij ongemak:
- Besef dat ongemak normaal is. Zulke momenten horen nou eenmaal bij het leven, het is heel menselijk!
- Probeer de situatie te relativeren. Waarschijnlijk maak je een ongemakkelijk moment veel groter in je hoofd dan dat het daadwerkelijk hoeft te zijn.
- Benoem het ongemak, het liefst met een vleugje humor. Daarmee maak je een ongemakkelijke situatie wat luchtiger.
- Loop er niet van weg. Juist wanneer je de confrontatie niet aangaat, maak je het een groter probleem.
- Leef in het moment. Door veel over een ongemakkelijk moment na te blijven denken, maak je het erg groot. Vaak zijn anderen helemaal niet zo veel bezig met jouw blunders of ongemakkelijkheid. Probeer het los te laten!
- Praat erover. Merk je dat het ongemak je erg dwarszit? Maak het bespreekbaar met je vrienden en anderen in je omgeving, dat lucht op. En misschien herkennen zij zich wel in wat je voelt.
- Schakel hulp in. Loop je vast en heb je last van sociale angsten? Dan is het goed om hier met een professional over te praten, zeker als je sociale situaties veel aan het vermijden bent.