Eindeloos doomscrollen: dit is wat er in je hersenen gebeurt

Na een lange dag duik je je bed in. Je tanden zijn gepoetst, het nachtlampje brandt en je lijf warmt zich op onder de deken. Nog vijf minuutjes scrollen voordat je het licht uitdoet en je ogen sluit. Tenminste, dat is het plan. In plaats daarvan vind je jezelf terug in een warboel van never ending filmpjes. Je bent gaan doomscrollen. 

Doomscrollen kost je niet alleen zeeën van tijd, het is ook een digitale spiraal waar je maar lastig uit komt. Daar krijg je niet alleen prikkende en vierkante ogen van, ook je hersenen zijn de dupe. Zo'n middagje scrollen kan meer kwaad dan je denkt, let maar op.   

Brain rot en scroll holes

Doomscrollen gaat verder dan sporadisch een appje op je telefoon beantwoorden; het gaat om gedrag en wordt gedefinieerd als het gedachteloos consumeren van negatieve informatie. Daarbij gaat het niet om een paar minuten TikToks bekijken, maar om lange (soms wel uren) scrollsessies. Dit proces tast stilletjes onze hersenen aan. En hier kom je niet zo één, twee, drie vanaf. 

Achter het scroll-vraagstuk gaat een neurowetenschappelijk probleem schuil. Je smartphone is erop ingericht om jou verslaafd te maken aan dopaminekicks. Je zit dus als een soort magneet aan dat ding vastgeplakt, snakkend naar nóg meer informatie. Het is dan ook niet gek dat termen als ‘brain rot’ en ‘scroll holes’ hiermee gepaard gaan. 

Diepe dopamineput

Wat gebeurt er dan precies in de hersenen waardoor je moeilijk uit deze put komt? Om die vraag te kunnen beantwoorden moeten we het eerst even hebben over dopamine. Deze chemische stof in je brein speelt een belangrijke rol bij motivatie en beloning. Het laat ons verlangen naar bepaalde ervaringen en het herhalen van zulke ervaringen.

‘Mensen hebben altijd al behoefte aan dopamine gehad’, legt neurowetenschapper TJ Power uit. ‘Maar vroeger kregen we dat maar drie of vier keer per dag binnen, bijvoorbeeld wanneer we een schuilplaats of waterbron vonden. Tegenwoordig is dat gestegen naar 500 dopaminepieken per dag, elke keer dat we scrollen.’ Volgens hem maakt de plezier die je eruit haalt die dopamine zo verslavend. ‘Misschien merk je wel dat je steeds vaker uitkijkt naar het moment waarop je op de bank kunt ploffen en op je telefoon kunt scrollen', vult hij aan.

Van kwaad tot erger

Dat gescroll kan soms zo erg worden dat je hem letterlijk niet meer weg kunt leggen. Je bent volop aan het tikken en swipen, weet dat je iets anders moet gaan doen, maar kunt jezelf er niet toe zetten. Je hersenen vertellen je dat je niet kunt stoppen. Ja, zover kan het gaan. En dat terwijl we onszelf vaak wijsmaken dat het scrollen ontspanning geeft. 

De term ‘brainrot’ - iets netter gezegd ‘cognitieve achteruitgang' - slaat eigenlijk de spijker op z’n kop. Je kunt niet ergens zitten zonder prikkels van buitenaf, kijkt eigenlijk altijd een serie tijdens het eten en zet geen stap buiten de deur zonder koptelefoon. Dit heeft volgens Power invloed op onze biochemie. Die constante behoefte aan dopamine maakt dat onze telefoons aan onze handen zitten vastgeplakt. En daar zijn je hersenen uiteindelijk niet blij mee. Voor dat voortdurend scrollen hoeven we geen moeite te doen, en toch wordt er dopamine naar het beloningssysteem in de hersenen gestuurd. Dit zorgt ervoor dat we meer willen, maar hier niet de capaciteit en motivatie voor hebben. Je zou kunnen zeggen: het scrollen heeft ons hongerig en lui gemaakt.

De cirkel doorbreken

Zo’n telefoonmomentje klinkt dus heel ontspannend, maar is vooral uitputtend voor je brein. Dat sommigen bepaalde regels en grenzen voor telefoongebruik stellen, is dan ook niet voor niets. Misschien kan het jou ook helpen door een timer op je apps te zetten of met jezelf een scrolltijd af te spreken. En bekijk af en toe ook eens op hoeveel schermtijd je zit - al is dat heel confronterend, we know. Erkenning is namelijk het begin, zo weet je waar je aan toe bent. En wil je echt cold turkey van die verslaving af? Dan is het verwijderen van bepaalde social media ook nog een optie. Zo kom je in ieder geval niet meer in de verleiding. 

Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?

Dit is een syndication van Women’s Health UK.