Collageenclaims blijken misleidend en onjuist: zo zit dat precies
Getty Images
Collageen wordt al een tijdje genoemd als dé oplossing voor gewrichtsklachten, sterkere spieren en een soepele huid. Drankjes, supplementen en crèmes vliegen als hete broodjes over de toonbank, maar gezondheidsclaims over de positieve werking van collageen blijken hartstikke misleidend. Hoe zit dat precies?
Maar als zoveel mensen het een wondermiddel noemen, waarom worden de effecten van collageen dan alsnog in twijfel getrokken? En betekent dat dat jij jouw collageenpoeder, -supplementen of -moisturizer weg wil gooien? We zochten het uit.
Colla-wat?
Even een opfrisser: collageen is een eiwit dat je lichaam zelf aanmaakt, met behulp van eiwitten uit voeding. Het is een belangrijk deel van je bindweefsel, en het meeste zit in je huid, botten, pezen en bloedvaten, maar je vindt het ook in kraakbeen en tanden. Collageen zorgt er onder andere voor dat je huid stevig en elastisch blijft, verstevigt botten en kraakbeen, ondersteunt wondgenezing en helpt organen op hun plek te houden. Hoe ouder je wordt, hoe minder collageen je lichaam zelf aanmaakt.
Naast het gebruik van collageen bij verouderde gewrichten, is het middel ook populair onder sporters - het zou pezen namelijk versterken en blessures voorkomen - en in de beautywereld, bijvoorbeeld tegen rimpels of voor het versterken van nagels. Omdat het eiwit niet goed kan worden opgenomen via de darmen, wordt het middel vaak in supplementen verkocht waarbij het eiwit als het ware ‘in stukjes’ is geknipt - ook wel gehydrolyseerd collageen of collageenpeptiden.
Verleiding, misleiding en leugens
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onderzocht recent in hoeverre bedrijven die collageensupplementen aanbieden verboden claims gebruikten. Claims over gezondheidsvoordelen zijn niet toegestaan, omdat daar onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor is. Medische claims zijn immers altijd verboden bij voedingssupplementen, maar voor beautyclaims bestaan geen specifieke eisen.
De NVWA controleerde dertig Nederlandse webshops op verboden claims - bijvoorbeeld dat collageen zou helpen bij artrose, artritis of darmklachten. Daarbij keken ze naar productteksten op de website, maar ook naar blogs, klantreviews, afbeeldingen en video’s. Maar liefst 25 van de dertig websites voldeden niet aan de regels. De aanbieders kregen boetes en moesten hun teksten aanpassen.
(Collageen)claims gekraakt
Misleiding is op de collageenmarkt dus sterk aanwezig. Want hoewel een merk misschien belooft dat het slikken van ‘hun’ collageenpillen zorgt voor nieuw kraakbeen, is dat in de werkelijkheid eigenlijk helemaal niet bewezen: ‘Collageenpillen zijn niet meer dan dure eiwitpoeders,’ legt prof. dr. Bart van den Bemt uit, apotheker en klinisch farmacoloog bij de Sint Maartenskliniek Nijmegen, gespecialiseerd in (complementaire) behandelingen van reumatische aandoeningen. ‘Ze worden in de darmen afgebroken tot bouwstenen, net als een eiwitrijke maaltijd. Er is geen bewijs dat deze bouwstenen de weg terugvinden naar gewrichten en daar weer opnieuw in elkaar gezet worden tot kraakbeencollageen.’
Maar is het effect van collageen op het herstel van je pezen dan wel bewezen? Verschillende studies tonen het positieve effect van collageen op het versterken van pezen, en in sommige gevallen ontwikkelden respondenten sterkere of dikkere pezen. Maar, en hier komt de kantlijn, dikkere pezen zijn niet altijd beter. Bovendien vergelijken veel onderzoeken het gebruik van collageen alleen met de inname van water, en dus niet met bijvoorbeeld melkeiwit - wat ook hoog in collageen is. In een studie die deze vergelijking wel maakte, werden juist vergelijkbare resultaten gezien. Volgens het Voedingscentrum krijgt de gemiddelde Nederlander - ja, ook sporters en vegetariërs - via hun voeding al genoeg eiwitten binnen, dus of collageen dan nog van toegevoegde waarde is? Daar is (voor nu) nog maar weinig bewijs voor.
Wat moet je nu met je collageenproduct?
‘Wie verwacht dat zo’n zakje poeder artrose of reuma oplost, wordt simpelweg misleid,’ aldus Van den Bemt. ReumaNederland roept (voornamelijk mensen met reuma of artrose) daarom op om altijd eerst je arts te raadplegen. ‘Het is belangrijk dat patiënten niet onnodig geld uitgeven aan producten zonder bewezen effect, en dat zij de juiste zorg en behandeling krijgen,’ aldus Jan Willem Förch, directeur van ReumaNederland. ‘We begrijpen goed dat mensen met pijn of klachten op zoek gaan naar manieren om zich beter te voelen. Toch willen we benadrukken dat een wetenschappelijke basis voor een positief effect ontbreekt.’
Hier wil je op letten
Stond je op het punt om een product met collageen te kopen, of houd je nu beteuterd je net-nieuw-gekochte-en-geopende product in handen? Er zijn een paar dingen waar je zelf rekening mee kunt houden:
- Check het merk: het NVWA houdt hier bij welke bedrijven erkend zijn om collageen te produceren.
- Waar komt het vandaan: let op of het collageen uit dierlijk product is gewonnen (wat meestal wel het geval is), want de hoeveelheid zware metalen die daarin zitten kunnen schadelijk zijn - daar wordt in Nederland streng op gehandhaafd, maar dat gebeurt in het buitenland niet altijd even streng.
- Wees je bewust van de feiten: ondanks beloftes en zogenaamde ‘onderzoeken’, zijn ook beloftes over huidverbetering door collageen onjuist, zo zei arts-klinisch onderzoeker Chiel Ebbelaar afgelopen juni tegen Pointer. Daarvoor zijn bestaande onderzoeken volgens hem bevooroordeeld (o.a. vanwege financiering van een merk zelf), onjuist uitgevoerd of niet relevant genoeg.
- Ga na of je ‘t écht nodig hebt: veel sporters denken dat ze vanwege hun inspanning meer collageen of eiwitten nodig hebben. Bepaalde groepen kunnen wel baat hebben bij extra inname van collageen - al dan wel via natuurlijke voeding en niet via supplementen -, waaronder mensen met bepaalde aandoeningen of wonden, of groepen die risico lopen op ondervoeding (zoals ouderen, chronisch zieken, mensen met kanker of mensen met een ernstig trauma).
- Go natural: ben je er toch écht van overtuigd dat je collageen hard nodig hebt? Probeer het dan eerst uit voeding te halen. Voeding hoog in collageen is eiwitrijke voeding zoals kip, vis, eieren, bonen en zuivel. Let wel: je hebt maar 0,83 gram eiwit per kilo lichaamsgewicht per dag nodig, met het dubbele als bovengrens.
Tot slot geldt altijd: alles met mate, niet alle claims geloven die je tegenkomt, eerst even inlezen voordat je iets koopt en bij twijfel altijd even je huisarts om advies vragen.