Deze effecten heeft de wintertijd op je lijf (en zo lang merk je dat)

Afgelopen weekend ging de wintertijd in. Dat betekende dat we met z'n allen een uurtje terug in de tijd gingen, en dus ook wat langer in bed konden blijven liggen. Misschien zorgde het ook voor vergissingen en stond je net een uur te vroeg bij je oma op de stoep. Naast dat je planning door dat uurtje achteruit wellicht op de schop raakt, heeft die wintertijd ook lichamelijk effecten. Wat doet het met je lijf als we de wijzer van de klok een rondje naar links draaien?

Terug in de tijd

Dat aanpassen van de tijd doen we al sinds 1977. In dat jaar heeft Nederland de zomertijd ingevoerd om aan te sluiten bij de buurlanden, de zomertijd en wintertijd passen namelijk binnen een afspraak van de Europese Unie. De wintertijd, waar we nu dus mee te maken hebben, is dus eigenlijk de originele tijd. De voornaamste reden voor deze verandering? Het besparen van energie. Door de klok een uur voor- (in de zomer) of achteruit (in de winter) te zetten, benutten we het daglicht optimaal. Dat betekent dat we minder gebruik hoeven te maken van kunstmatig licht.

De beredenering achter de zomer- en wintertijd is dus logisch: het kost minder energie (al wordt ook het positieve effect hiervan steeds vaker in twijfel getrokken). Maar of het voor ons mensen nou per se zo goed is, vraagt men zich af. Zo maken wetenschappers zich zorgen over anderen de nachtrust. En dat is nou juist een belangrijk punt voor onze gezondheid.

De wintertijd: dit kun je er lichamelijk van merken

Bij het wisselen van zomer- of wintertijd raakt je biologische klok een beetje in de war, en daar kun je best last van hebben. Sommige mensen hebben een jetleg-achtig gevoel, last van slapeloosheid of voelen zich zelfs een beetje down. We hebben allemaal een biologische klok, oftewel de nucleus suprachiasmaticus. Dit ingebouwde klokje geeft aan wanneer je wilt slapen, wakker worden of eten en wordt aangestuurd door de hypothalamus; hét regelcentrum in de hersenen dat verantwoordelijk is voor de afgifte van bepaalde hormonen, je bloeddruk en je lichaamstemperatuur.

Niet alleen je bloeddruk en lichaamstemperatuur, maar ook je slaap-waakritme wordt geregeld door de hypothalamus. Als het donker wordt ’s avonds, geven de cellen in de hypothalamus een seintje aan de pijnappelklier, die meteen begint met melatonine aanmaken. Dat stofje maakt je moe en slaperig. Als het weer licht wordt ’s ochtends krijgt de pijnappelklier weer een seintje en stopt het met melatonine aanmaken: je wordt wakker.

Het verzetten van de klok zorgt ervoor dat je biologische klok niet gelijk loopt met onze sociale klok. Een grote geruststelling: de meeste mensen zijn daar snel weer aan gewend. Als je er meer moeite mee hebt, kun je dat opvangen door zoveel mogelijk in het daglicht te zijn. Je lichaam gaat daardoor meer cortisol en dopamine aanmaken, die weer zorgen voor een verhoging van je lichaamstemperatuur en bloeddruk. Resultaat: meer energie! Ook kun je bijvoorbeeld op de zaterdagavond een uur later naar bed gaan, zodat je zondagochtend op de normale tijd wakker wordt.

Experts adviseren: schaf het verzetten van de klok af

De zomer- en wintertijd bestaan dus al een tijdje, en daar zijn we redelijk aan gewend. Toch pleiten steeds meer experts voor het afschaffen van de zomertijd. Dat zou betekenen dat de wintertijd het hele jaar door gewoon geldt. De uren daglicht in de ochtend, die samengaan met de wintertijd, zijn fijn voor onze biologische klok, wat vervolgens ook ons slaapritme en algehele gezondheid bevordert. De ochtend is essentieel: die lichturen houden onze biologische klok namelijk in balans. Zouden we de zomertijd links laten liggen, dan profiteren we meer van die lichte ochtenden, zo zeggen de experts. Voorstanders van het behouden van de zomertijd waarderen juist de langere avonden (en dus meer vrije tijd), de economische voordelen (lange avonden op het terras), veiligheid (minder verkeersongevallen) en de positieve impact op het milieu (energiebesparing).

Of die zomer- en wintertijd daadwerkelijk zullen verdwijnen, zal de toekomst uitwijzen. Het is in ieder geval niet gek als je moeite hebt met de verandering van de klok en dit ook met slapen merkt. En zet de verandering naar de zomertijd maar vast in je agenda, want een uur te laat komen op een belangrijke afspraak is in ieder geval geen pretje.

Volg je Women's Health al op Facebook en Instagram?

Bronnen: Rijksuniversiteit Groningen, Slaapcentrum Slingeland, Scientias