Misschien heb je er weleens van gehoord, of het zelfs meegemaakt: je bent aan het revalideren van een (sport)blessure, en je fysiotherapeut vertelt je dat je uitbehandeld bent. Je zou een gat in de lucht willen springen, maar je gevoel zegt dat je er nog lang niet bent. Je hebt toch nog pijn? Je bent er echt nog niet klaar voor, het is nog niet helemaal genezen. Heeft je fysio het nu mis, of ben je jezelf gek aan het maken? Kan een blessure psychisch zijn en inmiddels tussen je oren zijn gaan zitten?
'Je kunt niet ‘aantonen’ dat een blessure tussen je oren zit, maar wel dat er geen weefselschade (meer) is. Dan moet het dus wel tussen je oren zitten, maar dat wil niet zeggen dat je het verzint', vertelt Merel van der Spoel. Merel is re-integratie psychologe en fysiotherapeute bij haar eigen praktijk Together in Motion, en focust op de relatie tussen je brein en je lichaam. Ze werkt onder andere met mensen die uitvallen door chronische problematiek, en ontwikkelt (persoonlijke) trainingen voor lichaam en geest.
Zo werkt het
Merel: 'Je hebt acute pijn (zoals bij een spierscheur), chronische pijn, en chronische pijn zonder aantoonbare schade. Hoeveel pijn je ervaart en hoe je ermee omgaat, is per persoon verschillend. Als je pijn op een bepaalde plek voelt, maken je hersenen als het ware een ‘nieuw pad’ aan. Het is vergelijkbaar met wanneer je overweegt om een bepaalde auto te kopen: opeens zie je die auto overal rijden. Dat wil niet zeggen dat er plotseling meer van die auto’s zijn, maar dat ‘ie je meer opvalt omdat je hem herkent.'
Zo werkt je brein ook: als het ‘pad’ al uitgestippeld is, is het makkelijker om deze opnieuw te bewandelen, oftewel opnieuw die pijn te ervaren. Zelfs als de trigger voor deze pijnervaring (de blessure) er in werkelijkheid niet meer is. Je hersenen passen zich aan, waardoor de pijndrempel in je brein lager is en je makkelijker pijn ervaart. 'Je brein conditioneert zichzelf. Bij mensen met chronische pijn kun je dit zien middels een MRI-scan.' Het aanpassen van je hersenen noemen we neuroplasticiteit, en Adriaan Louw vertelt er meer over in dit reuze interessante filmpje:
Zo krijg je het
In de video vertelt Adriaan (specialist in revalideren na rugoperaties en eigenaar van een pijnkliniek) dat bij een op de vier mensen met een blessure, het brein na het revalidatieproces zich niet aanpast aan de nieuwe (genezen) situatie. Je dénkt dus niet alleen pijn te ervaren, je hersenen geven wel degelijk het pijnsignaal af. Het probleem is dat je hersenen dit signaal blijven afgegeven, terwijl de blessure al genezen is. Een blessure kan dus wel degelijk tussen je oren zitten, zonder dat je het verzonnen hebt.
'Pijn is een beschermingssignaal dat je lichaam afgeeft', legt Merel uit. 'Stress is een vergelijkbaar systeem. Net zoals bij pijn, is dit systeem bij de een gevoeliger dan bij de ander, en kan het overprikkeld raken. Bij acute pijn focust je brein zich op de pijn, dat er onder andere voor zorgt dat je je anders gaat gedragen om de pijn te ontwijken. Deze aandacht kan een niet-effectief ‘pad’ in stand houden, zelfs wanneer de oorzaak al opgelost is.'
Meerdere onderzoeken hebben laten zien dat stress niet alleen de kans op het ontwikkelen van een blessure vergroot, maar ook het revalidatieproces vertraagt. De manier waarop je ermee omgaat (coping strategy) speelt ook een rol. Atleten die van nature heel erg focussen op presteren of onzeker zijn, lopen meer kans om tijdens het revalidatieproces langer pijn te ervaren dan nodig is.
Zo herken je het
Je constant afvragen of je pijn voelt, kan dus ook van averechts werken. Perfectionisten en strebers opgelet, deze dingen moet je niet doen volgens Merel: 'blijven piekeren over je blessure. Als je hierdoor minder goed slaapt, kun je 's nachts niet optimaal herstellen. Durf aan het begin van je blessure rust te nemen, maar bouw de belasting heel geleidelijk weer op. Je fysio kan je hierbij helpen.'
Zo kom je ervan af
'Ga geen gewoonte maken van je ‘blessuregedrag’. Vermijd je bijvoorbeeld trappen, omdat traplopen tijdens het beginstadium van je blessure pijnlijk was? Blijf dit dan niet aanhouden uit angst dat je iets beschadigt, maar geef je lichaam de kans om je te laten zien dat ‘ie dit weer aankan', vertelt Merel. Zo help je je brein een nieuw ‘pad’ in te slaan: een pad dat je lijf vertelt dat er geen pijn meer is. Je hersenen maken dan weer een positieve associatie met die bepaalde beweging.
'Cognities raak je niet zomaar kwijt. Hoe langer je door gedrag het ‘pad’ in je brein in stand houdt, hoe moeilijker het wordt om het te veranderen. Als je merkt dat je erg veel met je blessure bezig bent, minder durft en het niet meer zo goed kan relativeren, kaart dit dan aan bij je behandelaar. Geef duidelijk aan in welke mate je ermee bezig bent en waar je je precies druk over maakt. Hij of zij kan je dan meer uitleg bieden, of eventueel doorverwijzen naar iemand die je er beter mee kan helpen.'
Trek dus aan de bel als deze dingen je bekend voorkomen, want dat zou er zomaar voor kunnen zorgen dat je ein-del-lijk van die *&^$@*&blessure afkomt.
